DoświadczeniamedycznekonfliktówwIrakuiAfganistaniepokazały,iżmożna
efektywnieratowaćposzkodowanychzbardzociężkimiiwielonarządowymiobra-
żeniamiciaławwarunkachbardzoograniczonychzasobówsprzętowychikadro-
wych.Wysunięcieopiekichirurgicznejbliskomiejscazdarzenia(mimoogranicze-
niamożliwościdiagnostycznych,takichjakUSG,przyłóżkowyaparatRTGoraz
I-Stat),sprawniedziałającymzespoleurazowymioperującymorazdoskonalezor-
ganizowanejsłużbiekrwi(wykorzystaniekrwipełnej–niejejpreparatów),znacz-
niezwiększaszansęprzeżyciapacjentówwstosunkudotychtransportowanychdo
ośrodkówowyższympoziomiereferencyjnym,aledłuższymokilkadziesiątminut
czasietransportu.
Obecniewnioskitedoprowadziłydopowstawaniawojskowychzespołówmobil-
nych,np.brytyjskiMERT(MobileEmergencyResponseTeam)lubkanadyjski
MSRT(MobileSurgicalRessuscitationTeam),którewdrażająprocedurydamage
controlressucitationodmiejscazdarzeniaprzezcałyczasewakuacji.Pewnezna-
mionazwiększonejinwazyjnościmedycynyratunkowejwurazachsąwidoczne
takżewsystemachcywilnych,np.stosowaniem.inprzezlondyńskiHEMStechni-
kiREBOA(ResuscitativeEndovascularBallonOcclusionofAorta)lubteżwyko-
nywanietorakotomiiratunkowejwwarunkachprzedszpitalnychprzezIzraelskie
PogotowieRatunkoweMDA(MagenDavidAdom).
Zpewnościąidea„ekskluzywnych”centrówurazowychzaczynasiękłócićzdok-
trynąwspółczesnejdamagecontrolressuscitation.Należyjednakprzytoczyćtakże
istotnyargument„kontra”.Centraurazowemająogromnąrolęwzmniejszaniu
kalectwaokołourazowego,cowynikazkoncentracjimożliwościleczeniaspecjali-
stycznego(szybkoiwjednymośrodku).
liczbapacjentów
LEKKIEOBRAŻENIA
SYSTEMINKLUZYWNY
ŚREDNIEJCIĘŻKOŚCI
ciężkośćurazu
OBRAŻENIA
EKSKLUZYWNY
OBRAŻENIA
SYSTEM
CIĘŻKIE
CIAŁA
Systemy:inkluzywnyiekskluzywny
LeczenieObrażeńCiała–SystemUrazowy
XXVII