Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Ogólnaarchitekturaumysłu
Zgromadzonowieledanychempirycznychpotwierdzającychsłusznośćmodelujed-
norodnegosystemupoznawczego.Dotycząonegłówniezależnościjakościzapamię-
tywaniaodgłębokościprocesówprzetwarzaniainformacjiuczestniczącychwza-
pamiętywaniu.Badaniatezostanąszerzejomówionewrozdziale9,poświęconym
funkcjonowaniupamięci.WnioskiprzedstawioneprzezCraikaiLockharta(tamże)na
podstawiecałejseriipodobnycheksperymentówbyłynastępujące.Popierwsze,efek-
tywnośćpracysystemupoznawczegozależyodgłębokościprzetworzeniainformacji.
Tęsamąinformacjęsystempoznawczymożeprzetwarzaćnaróżnychpoziomach,ale
skutkijegopracysątymlepsze,imgłębszypoziomprzetwarzaniazaktywizowano.Po
drugie,jeśliinformacjajestprzetwarzananapoziomiepłytkim,procestenpodlega
wieluzakłóceniom,adane–szybkiemuzapominaniu.Jeślinatomiastpozwolisię
naobieginformacjinapoziomachgłębszych,wsystemiepoznawczympozostanie
znaczniewięcejUniezakłóconych”danych.Potrzecie,owyborzepoziomuprzetwa-
rzaniadanejinformacjidecydująwskazówkizewnętrzne(np.rodzajzadania)lubwe-
wnętrzne(np.wymaganiaprzyjęteprzezsamsystempoznawczy).Systemmożeteż
samnarzucićwtórnyobieginformacjiIItypu,osiągającwówczasnajlepszerezultaty
obróbkidanych.
1.3.3.Umysłjakosystemmodułowy
Jedenznajważniejszychsporówteoretycznych,toczonychnagruncienaukkogni-
tywnych,dotyczymodularnejnaturyumysłu.Centralnepytanietejdebatybrzmi:
czyumysłjestUurządzeniem”uniwersalnym,zdolnymdoprzetwarzaniadowolnego
rodzajuinformacjiwdowolnymcelu,czyteżskładasięzdużejliczbywysocewy-
specjalizowanychstrukturniższegorzęduzwanychmodułami?Gdybyumysłmiał
naturęuniwersalną,najlepiejbyłobyporównaćgodokomputera,któryrównieżjest
narzędziemwszechstronnym:wzależnościodzainstalowanegooprogramowania
możeprzetwarzaćtekst,dokonywaćobliczeństatystycznych,sterowaćprzebiegiem
różnychproceduriwykonywaćtysiąceinnychzadań,niezmieniającswojejbudo-
wyisposobudziałania.Natomiastdobrąmetaforąumysłumodularnegojestskrzyn-
kaznarzędziami(adaptivetoolbox;Gigerenzer,Todd,theABCResearchGroup,1999),
wktórejznajdziemymnóstworóżnych,specjalistycznychprzyrządów,alenapróżno
szukalibyśmynarzędziauniwersalnego.
Chociażdebatanadmodularnościąumysłutoczysięoddośćdawna,nowyimpuls
nadałjejfilozofJerryFodor,autorksiążkiModularityofmind(1983).Wjegoujęciuumysł
składasięztrzechrodzajówbudulca:przetworników(transducers),systemówcen-
tralnychimodułów.Roląprzetwornikówjestpozyskiwanieenergiidopływającejdo
organizmuiprzekształcaniejejwpostaćdostępnądlapozostałychmechanizmówpsy-
chologicznych.Roląsystemówcentralnychjestwnioskowanieitworzenieprzekonań;
systemyteodpowiadajązatemzamyśleniealbozapoznaniewwąskimsensietego
słowa.Natomiastzadaniemodułówpoleganapośredniczeniumiędzyprzetwornika-
miasystemamicentralnymi.FodorobrazowookreślatęfunkcjęjakoUdostarczanie
światamyślom”.
Istotąmodułówjestichzależnośćoddziedziny(domainspecificity)iautomatyczność
działania(Appelbaum,1998).Pierwszacechaoznacza,żekażdymodułmożedzia-
łaćtylkonawyróżnionejklasiebodźców,takichjaktwarzludzka,dźwiękimowyitd.
49
