Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XV
doświadczeniekulturypolskiejstałosięwśródmłodegopokoleniażydowskiego
faktem,którydostrzecmożnarównieżpozakręgamiasymilatorskimi.Młodzi,
zaczytaniwpolskichiniemieckichromantykach,zaczynajątworzyćswąwłasną,
żydowskąromantycznąliteraturę.Twórczośćtanietylkoprzyswajałapasywnie
składnikicywilizacjieuropejskiejzapośrednictweminnychkulturnarodowych,
leczpróbowałazbudowaćnaichpodstawienową,świeckąkulturężydowską
zjidyszlubhebrajskimjakojęzykamiliterackimi.Doprowadziłotodoznaczącej
zmianywżyciuduchowymŻydówpolskich.Przeztysiącleciareligiabyła
jedynymzwornikiemłączącymróżnenurtyjudaizmu,sprawiając,żeżyciejego
wyznawcówbyłodefactoczęściąreligii.Postępującasekularyzacjaspowodowała,
żeczynniktentraciłnaznaczeniuinaglereligiastałasięczęściążycia.Niosło
tozesobąniebezpieczeństworozpaduwspólnoty,awkonsekwencjijejzaniku.
Świeckakulturanarodowananowoscementowałażydowskąwspólnotęipołożyła
fundamentypodjejdalszyrozwój.AwansspołecznyiekonomicznyŻydówna
początkuXXw.przyniósłzesobąrównieżtransformacjępolityczną.Powstanie
całegospektrumnowoczesnychpartii,którychistotąbyłspóridążeniedozmiany
porządkurzeczy,bunttenczęściowoskanalizowało.Partyjnegazetyiczasopisma
chętnieudostępniałyswojełamytekstomzaangażowanym,propagującymidee
przezniegłoszone.Oczywiścieistniałyrównieżczasopismaniezależne,jednakże
ryspartyjnyjestwtymokresiebardzowyraźny.Linieideologicznegopodziałunie
byłyjednakwyznaczonejednoznacznieizdarzałysięzaskakującewyjątki,kiedy
totomikpoetyspierającegosięzBogiembywałwydawanyprzezsocjalistyczne
wydawnictwo,aortodoksyjnamłodzieżdemonstrowałapodczerwonymi
sztandarami.Mimotodajesięzauważyćwyraźnalewicowatendencjadużej
częściutworów–nCzerwonaŁódź”niebyłatylkopustymhasłemwrobotniczym
społeczeństwie.
Palestyna,mitycznakrainadawnychprzodków,jestdlałódzkichŻydów
tegookresuznakiemzapytania.Niebyłoteżdokońcajasne,jakimjęzykiem
bywPalestyniemówiono.WprzypadkuŁodziczęśćtekstówzaangażowanych
syjonistycznieukazujesięwjidysz,choćistniejeoczywiścierównieżpiśmiennictwo
hebrajskie.DużaczęśćtekstówopisującychrzeczywistośćZiemiIzraelaniebyła
inspirowanaempirycznymidoświadczeniami,leczlekturami,wtymgłównie
tekstubiblijnego.DominujewyidealizowanyobrazZiemiObiecanej,krainy
odrodzonychŻydów,żyjącychzpracyrąk,leczwnowoczesnejspołeczności.
Wypływająonewprostztęsknotydiasporyzawyidealizowanymkrajempraojców,
leczjestwniejteżcośzfascynacjiziemiąnieodkrytą,wręczDzikimZachodem.
Dopierokonfrontacjazizraelskąrzeczywistością,trudneiniebezpiecznewarunki
życiawPalestynieorazwysokacena,jakąprzyszłopłacićpierwszymosadnikomza
urzeczywistnienieswychsyjonistycznychmarzeńskorygowałytenobraziuczyniły
gobardziejrealnym.Wybóremigracjistałsiędecyzjąbardziejskomplikowaną
