Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Krytykametateoriijakoscjentystycznego
„arbitra”
Wnaukachowychowaniu,obciążonychwswoimdążeniu
donaukowościempiryzmemlogicznym,funkcjonujeimpliciteteza
naturyontologicznejiepistemologicznejoobiektywnejmożliwości
porównywaniazesobąrożnychteoriiwychowania,jako
żeprzedmiotemichzałożeńibadańjestobiektywniedana
rzeczywistość.Chociażwięcteorieteróżniąsięwopisie
iwyjaśnianiuczynnikówdeterminującychrozwójczłowieka
imożliwościwychowawczegonaniegowpływu,tojednakniedasię
stwierdzić,żektóraśznichjestbłędna.Trzebabybowiemprzyjąć
jakieśkryteriumprawdy,zewzględunaktóreporównujesię
zesobąoweteorie.Czyjesttojednaksłuszneipotrzebne?
JakstwierdzaAndreaFolkierska,
[...]istnienietakiegokryteriumwydajesięniemożliwością,jeśliuprzytomnić
sobie,żezakażdąteoriąkryjąsięniewyrażoneexpliciteprzeświadczenianatury
ontologicznej[...].Żebymócporównywaćhipotezydwóchniewspółmiernych
teorii,trzebabydysponowaćalbojakąśtrzeciąteorią,doktórejmożna
bysprowadzićobydwiekonkurencyjneteorie,alboteżkonfrontowaćkażdą
znichzdoświadczeniem.Otóżjeślistosujesięprocedurynaukowe,toobydwa
przypadkiniewydająsięmożliwe.Pierwszyjestniemożliwydlatego,
żekonkurencyjnewobecsiebieteorieeksplikująsięwaparaturzepojęciowej
mającejsenstylkowobrębieowychteorii,drugi–empirycznejweryfikacji
–teżniemożemiećmocyrozstrzygającej,gdyżweryfikacjatakamacharakter
tautologii:doświadczeniedajesiędopasowaćdokażdejteorii,potwierdzaono
zarównopajdocentryzm,jakisocjologizmczypedagogikękultury20.
Jeślisięgniemydofilozofii,toznajdziemywniejjednoznaczne
rozstrzygnięcie,żenieistniejąodpowiedniekryteria
doporównywaniastopniarozwojunaukspołecznychi
przyrodniczych.ZdaniemEdmundaMokrzyckiego:
Żadenmodelnauki–nawetskądinądwartościowy–niejesteoipsodobrym
miernikiempoziomurozwojuposzczególnychdyscyplinnaukowych,atym
bardziejnarzędziemporównywaniapodtymwzględemdyscyplin
przyrodniczychispołecznych.Inaczejmówiąc,każdymodelnaukipodlega
ztegopunktuwidzeniaocenieprzezkonfrontacjęzrzeczywistością
wchodzącychwgrędyscyplinnaukowych.Owarzeczywistośćzaśmożebyć
