Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mieniotwórczych,działającnaorganizmczłowieka,mogąwywoływaćniekorzyst-
neefektysomatyczneigenetyczne.Jednakmogąbyćonetakżewykorzystywane
wdiagnostyce(medycynanuklearna),wterapii(radioterapia),wbadaniachbiome-
dycznych.Należyteżzwrócićuwagęnawystępowanieizotopówpromieniotwór-
czychwśrodowiskuczłowiekainazwiązaneztymzagrożeniadlazdrowia.
3010Składnikijądraatomowego
Jądraatomowe(nuklidy)składająsięzprotonówineutronów,którenazywamynu-
kleonami.Masyspoczynkoweprotonówm
pineutronówm
nnieznacznieróżniąsię:
m
n=1839,6m
e,m
p=1836,6m
e(m
e–masaspoczynkowaelektronu).Zatemmasa
neutronujestokoło0,1%większaodmasyprotonu.Masyobunukleonówsąokoło
1836razywiększeodmasyelektronu.Neutronjestcząstkąelektrycznieobojętną,
protonnatomiastjestobdarzonyelementarnymdodatnimładunkiemelektrycznym
e=1,6021·10–19C.
Jądroatomowepierwiastkaoznaczamysymbolemtegopierwiastkaizaznacza-
mycharakteryzującegoliczbęmasowąAiliczbęatomową(porządkową)Z:A
ZX.
LiczbęnukleonówwjądrzeatomowympierwiastkaokreślajegoliczbamasowaA.
Liczbaatomowa(porządkowa)Zinformujeoliczbieprotonówwjądrze.Zatemją-
drooliczbachmasowejAiatomowejZzawieraA–Zneutronów.
Atomytegosamegopierwiastka,awięcmającetęsamąliczbęatomową,ozna-
czonetymsamymsymbolem,aróżniącesięliczbąmasową,czyliliczbąneutronów,
nazywamyizotopami;naprzykład:izotopywodoru
1H,
1
2H,3
1
1H,izotopyołowiu
(Z=82)oliczbachmasowychod196do214.
JądraatomoweotejsamejliczbienukleonówA,różniącesięliczbąatomowąZ
nazywamyizobarami;naprzykład:14
6C,14
7N,14
8O.
Jeżelijądrazawierajątęsamąliczbęneutronów(A–Z),amająróżneliczbyZ
iA,nazywamyjeizotonami;naprzykład:6
2He,7
3Li,9
5B.
IstniejąnuklidypromieniotwórczeotychsamychwartościachliczbmasowejA
iatomowejZ,któreróżniąsięenergią,czyliwłaściwościamipromieniotwórczymi–
energiąemitowanychcząstek,okresempołowicznegorozpadu.Takiejądranazywa-
myizomerami,albojądramiizomerycznymi.Zjawiskoizomeriijądrowejzostało
odkrytew1931r.przezO.Hahna,którystwierdził,żeobokizotopuprotaktynu
(234Pa),ulegającegoprzemianieβ,zokresempołowicznegorozpadu1,17min,ist-
niejetensamizotop,takżeulegającyprzemianieβ,jednakżezinnymokresempo-
łowicznegorozpadu(6,7h)ioinnejenergiiemitowanychcząstekβ.
PromieńjądraatomowegooliczbiemasowejAokreślaprzybliżonywzór(3.1):
R=1,4
3
A
·10–15m
(3.1)
Dlajądraatomuwodoru(proton,A=1)jestrównyR=1,4·10–15m=1,4fm
(femtometra).Dlanajwiększegonaturalniewystępującegojądra–238U–R=
=8,7·10–15m=8,7fm.Promieńatomutegopierwiastkajestrzędu10–10m,jest
więcokoło104razywiększyodpromieniajegojądra.
42
