Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarcelloMALPIGHI(1628–1694;wł.biolog,ana-
tomilekarz)byłjednymzpierwszych,który
użyłmikroskopudozbadaniacienkichskrawków
tkanekczłowiekaizwierząt.Odkryłoniopisał
kłębkinaczyńwłosowatychwnerkach,znane
jakokłębuszkiMalpighiego,orazcewkowate
narządywydalniczeuowadówwpostaciślepo
zakończonychrurek,uchodzącychdoprzewodu
pokarmowegonapograniczujelitaśrodkowego
itylnego,nazwanecewkamiMalpighiego.Uwa-
żanyjestzatwórcęanatomiimikroskopowej.
NehemiahGREW(1641–1712;ang.lekarzibotanik)
wprowadziłpojęcietkankijakozbiorukomórek
jednakowejbudowy
.
PodkoniecXVIIw.powstaływięc
podwalinynaukiokomórce—cytologii
oraznaukiotkankach—histologii.
Jednakminęłojeszczeponadcałestulecie
zanimżywakomórkazostałauznanaza
podstawowąjednostkężycia.
Wroku1781FelixFONTANAwykrył
wniejporazpierwszyiopisałgęste
ziarna,rozpoznanepóźniejjakojąderka.
OkresII:1781–1938
OkresdrugitrwałodkońcaXVIIIw.do
skonstruowaniapierwszegoelektronowe-
gomikroskopuużytkowegow1938r.
Zaznaczyłsięwomawianejhistoriibadań:
1)sformułowaniemteoriikomórkowej
stwierdzającej,żewszystkieistotyżywe
zbudowanesązkomórekiichwytworów,
2)wykazaniem,żekażdakomórkapo-
wstajeprzezpodziałmacierzystejoraz
3)wykryciemiwstępnymopisaniempod-
stawowychpodstrukturkomórkowychdo-
strzegalnychwmikroskopieświetlnym.
Wtymokresietrzebaodnotowaćnastępu-
jąceważniejszenazwiskaiwydarzenia:
1809—JeanBaptisteLAMARCK(1744–1829;
franc.biolog),któryzreformowałsystematykę
zwierzątproponującichpodziałnakręgowce
ibezkręgowce;wprowadziłdonaukitermin
biologia(odgreckichsłów:bios—życieilogos
—nauka).
1824—RenéJoachimHenriDUTROCHET
(1776–1847;franc.fizjolog,fizykilekarz)stwier-
dził,żewszystkietkankizwierzęceiroślinnesą
„agregatamiglobularnychkomórek”.
1828—FriedrichWÖHLER(1800–1882;niem.
chemik)dokonałpierwszejwdziejachchemii
laboratoryjnejsyntezyzwiązkuorganicznego
—mocznika,apóźniejtakżekwasuszcza-
wiowego.
1831—RobertBROWN(1773–1858;ang.botanik)
odkryłwkomórkachskórkistorczykówstałą
strukturę,którąnazwałnucleus—jądrokomór-
koweiwprowadziłtentermindobiologii.Jemu
przypisujesięrównieżpierwszyopisfizycznego
zjawiskaodnoszonegoterazdotzw.„ruchów
Browna”.
1838—JönesJacobBERZELIUS(1779–1848;
szwedz.chemikimineralog)wprowadziłobecnie
stosowanesymbolepierwiastkówiwyznaczył
dlawieluznichmasyatomoweorazpodałskład
chemicznyniektórychkwasóworganicznych,
m.in.kwasuoctowegoibursztynowego.Zasuge-
rowałMulderowi—wliściedatowanym10lipca
1838r.—nazwębiałka(por.[P30,s.15]).
Nadałw1848r.terminglicynapierwszemu
aminokwasowiwydzielonemuzżelatynyprzez
Bracconnotaw1820r.,aznanemupodówczas
jakoglikokol(por.[P30,s.51]).
1838—MathiasJacobSCHLEIDEN(1804–1881;
niem.botanik)ogłosiłteoriękomórkowejbudo-
wyroślin,opierającsięjednakgłównienapracach
swoichpoprzedników,wtymR.Browna.Za-
jmowałsięstrukturąifunkcjąjądrakomórkowe-
go,którenazwał„cytoblastem”ijakojeden
zpierwszychopisałbardziejszczegółowojąderko.
1839—TheodorSCHWANN(1810–1882;niem.
zoolog,fizjologihistolog)jestwspółtwórcą(z
M.J.Schleidenem)teoriikomórkowejbudowy
organizmówroślinnychizwierzęcych:wszyst-
kietkankisąutworzonezkomórekwanalogiczny,
alezróżnicowanysposób.Przypisujesięmu
wprowadzenieterminumetabolizmdlaopisania
aktywnościkomórek.
1839—JanEvangelistaPURKYNÉ(PURKINJE)
(1787–1869;czes.anatomifizjolog),profesor
uniwersytetówweWrocławiuiwPradze.Wpro-
wadziłterminprotoplazmadlaokreśleniazawar-
tościkomórki.Opisałwłóknaukładuwarunkują-
cegoautomatyzmpracyserca,nazwanewłóknami
Purkinjego,orazdużewielodendrytoweneurony
móżdżku,tzw.komórkiPurkinjego.Sweprace
naukowepublikowałm.in.wczasopismachpol-
skich,np.w„KwartalnikuNaukowym”,iutrzy-
mywałżywekontaktyzpolskimświatemnauki.
1839—GerardusJohannesMULDER(1802–1880;
hol.chemik)wprowadził,zaproponowanąprzez
Berzeliusa,nazwębiałka,inaczej:proteiny(od
greckiegoproteios—pierwotny,przodujący)dla
najważniejszychzeznanychskładnikówżywej
materii,bezktórychżyciejestniemożliwe.Od
roku1830prowadziłpierwsze,systematyczne
badaniatychsubstancjiazotowych.
1841—RobertREMAK(1815–1865;niem.histo-
log,embriologineurolog)zapoczątkowałbadania
3
