Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
CYWILIZACJALATYNOAMERYKAŃSKA–ZARYSPROBLEMATYKI
częściświata(prawie580mlnwstosunkudo300mlnludnościzamieszkującejStanyZjed-
noczone)przymiotnikadookreślającego.
TerminÐAmerykaŁacińskaniejestbardziejneutralny.JakopierwszywXIXw.za-
stosowałgoFrancuzMichelChevalier.PrzymiotnikÐłacińskamiałzjednejstronyumniej-
szaćwpływyHiszpanii,PortugaliiiWielkiejBrytanii,zdrugiejzaśbyćuzasadnieniemekspan-
sjonizmucesarzaNapoleonaIII.Genezapojęcianiejestwięcspecjalniechlubna,alemimoto
wydajesię,żemieszkańcyAmerykiŁacińskiejjezaakceptowali.Porazpierwszynagruncie
latynoamerykańskimużyłgow1856r.kolumbijskipisarzipublicystaJosćMariaTorresCai-
cedo.NiemalrównocześniezacząłsięnimposługiwaćpisarzchilijskiFranciscoBilbao.
Jakiobszargeograficznyokreślawspomnianepojęcie?Zależytoodprzyjętejinter-
pretacji:wąskiej(krajehispano-iportugalskojęzyczne),niecoszerszej(takżefrankofońskie)
czyteżbardzoszerokiej(takżebyłekolonieangielskieiholenderskienaKaraibach).Jest
oczywiste,żekrajelatynoamerykańskieikaraibskiewieledzieli,choćbykwestierasowe,kul-
turoweczyspołeczne.Takżemoment,wktórymuzyskałyoneniepodległość:wyspykaraib-
skiewprzeważającejwiększościdopierow2poł.XXw.,podczasgdygłównekrajeÐwłaści-
wejAmerykiŁacińskiejnapoczątkuXIXw.Sąjednakpaństwa,jakDominikanaczyKuba,
któreznajdująsięnastykutychdwóchkręgów.Łączyjetylkojedno:bliskośćizależnośćod
potężnegosąsiadazpółnocy.
„Kultura”czy„cywilizacja”?
Europocentrycznepostrzeganieświata
Każdagrupaspołecznakierujesięwpostrzeganiuświataetnocentryzmem_przeko-
naniem,iżjestonawświecieusytuowanawÐcentrum,innegrupyzaśzajmująmiejscena
jegoÐperyferiach.Wzwiązkuztymetnocentrycznenastawieniepozwalałoprzezwiekiuzna-
waćnormyrządzącewłasnągrupązawzorcowe,zwyczajeodmiennezaśtraktowaćjako
Ðdziwne,leczinteresującewnajlepszymprzypadku,wnajgorszymzaśjakoÐbarbarzyńskie
izasługującenawytępienie.PojęcieÐetnocentryzmu,choćwprowadzonejakonarzędzie
analizybadawczejdopieronapoczątkuXXw.przezamerykańskiegosocjologaWilliama
GrahamaSumnera(Sumner1906,s.13),pozwalawyjaśnićprzyczynyugruntowanego
wokresieeuropejskichpodbojówNowegoŚwiataprzekonania,iżÐobcytonie-ludzie,ewen-
tualnieÐbarbarzyńcy,którychnależyucywilizować.Wartośćeksplanacyjnąmaonotakże
wanaliziez
,ródełstereotypównatematÐobcych.
NiezrozumienieodmiennościpoznawanychprzezEuropejczykówkultur,rywalizacja
międzymocarstwamiStaregoŚwiataonoweziemieiichbogactwapołączonaztechnolo-
gicznąprzewagąmilitarnądoprowadziłydoeksterminacji,wedługobliczeńJohnaH.Bod-
leya,80%społecznościrdzennychnaobszarzeAmeryk,AustraliiiOceanii(Derlicki,Lipiński
2002,s.6).Oczywistyjestfakt,iżwówczesnymeuropocentrycznymświeciepojęciaÐcywili-
zacjiiÐkulturyodnosiłysięjedyniedoprzestrzeniwyznaczonejprzezgranicekontynentu
europejskiego,mieszkańcówÐperyferiizaśuznawanozaÐdzikich,prymitywnych,zacofa-
nych.Ichświat,woczachEuropejczyków,byłÐświatembezhistorii,pozbawionymdzie-
dzictwaibogatejprzeszłości.
