Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII
PRZYRODAIJEJWIZJE
JerzyMakowski,JoannaMiętkiewska-Brynda
Postrzeganie(spostrzeganie,percepcja)jestelementemzłożonegoprocesupoznawa-
niaotaczającegonasświata(jegointegralnączęściąjestprzyroda),aktywnym,twórczym
działaniemorganizującymdostarczanyzmysłommateriałwpewneÐsensownecałości.Po-
strzeganieprzezczłowiekaprzyrodyjestwycinkiempoladociekańmłodejstosunkowodzie-
dzinywiedzy_psychologiiśrodowiskowej(por.chociażby:Bell,Greene,Fisher,Baum,
2004).Wizjąprzyrodywdziejachczłowiekarówniechętnie,iznaczniedłużej(choćwzupeł-
nieinnysposóbniżpsychologowie),zajmująsiętakżehistorycy,archeolodzy,przyrodnicy
(wtymgeografowie)interesującysięminionymiśrodowiskami,usiłującyzrozumiećipoznać
ewolucjęśrodowiska,zmiennelosycywilizacjiorazprzyczynyinastępstwadokonującychsię
przemian.Dlalatynoamerykanistów,zwłaszczazauroczonychtymregionemgeografów,każ-
despojrzenienaprzyrodęAmerykiŁacińskiejjestwyzwaniemtrudnymdoodparcia,kolej-
nymÐzbliżeniem(aproximación)ikolejnąpróbązrozumieniategomiejscailudziwnim
mieszkających.Mającprzedoczamirozmaitedokumenty:kronikipodróży,sprawozdania
iraportyzczasówkolonii,różnebiografie,takżedziełaliteraturypięknejorazmnóstwowłas-
nychobrazówprzyrodydostrzeżonychizapamiętanychpodczaswielupodróżydoAmeryki
Łacińskiej,ulegliśmytejpokusiebezreszty,podobniechybajakinniautorzytegotomu.
NaprzyrodęAmerykiŁacińskiejchcemypopatrzećzróżnychperspektyw:spojrzeć
naniąjakjejodkrywcyzaopatrzenijedyniewkompasiastrolabium,ujrzećjązwysokiego
siodłazbrojnegojez
,dz
,ca,popatrzećnaniąoczamikolonistówusiłującychtamprzeżyć,od-
mienićfortunę,wzbogacićsię,wreszciezobaczyćprzyrodętakjakbadacze,którzyniestru-
dzeniepoznawaliją,dysponującÐszkiełkiemiokiem.Teczterypunktywidzeniaicztery
grupypatrzącychniesąłatwedozdefiniowaniaiidentyfikacji.Wzajemnieprzenikająsię,
zamieniająmiejscami,niekiedysątotesameosobywystępującewróżnychrolach,aich
dokonanianiełatwojestjednoznaczniezaklasyfikować.Jednakprzypisaneimwyżejatrybuty,
wnaszymprzekonaniu,charakteryzująwdużymstopniuichstosunekdoprzyrody:odkry-
wanie,podbój,eksploatacjęizagospodarowywanieorazpoznawanie.Chcemytakżenakreś-
lićobrazprzyrodyAmerykiŁacińskiejwidzianyoczamiludzinamwspółczesnych_miesz-
kańców,gości,turystów_ponadpięćstulecipospotkaniudwóchświatów.
PrzyrodaNowegoŚwiatajużodmomentuodkryciawydawałasięinna,niezwykła,
nieprawdopodobniezróżnicowana_urzekającapięknem,fascynującanieprzeniknionąta-
jemnicą,bogata,wręczhojnaiuległa,aleniekiedytakżegwałtowna,straszna,okrutnadla
