Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cywilizacjalatynoamerykańska–czyistnieje?
27
anitymbardziejautomatycznym[...]Wdłuższejperspektywiedemokracjiniesposóbzbu-
dowaćpoprzezzmianyinstytucjonalnealbozabiegielit.Licząsięteżwartościiprzekonania
zwykłychobywateli.
Cywilizacjalatynoamerykańska–czyistnieje?
ÐKimjesteśmy?_pytałSimónBolivarwswoimPrzemówieniuzAngosturyz1819r.
Iodpowiadał:napewnoniejesteśmyaniIndianami,aniEuropejczykami,jesteśmyczymś
pośrednim.ÐMy,Amerykanie_wołał,silniepodkreślającpierwiasteknatywistyczny.Jesteś-
myÐrasąkosmiczną,będącąsynteząwszystkichras,odpowiadazkoleiVasconcelos.Jest
więcwieleAmeryk:hispano-,luzo-,ibero-,frankofońska;Afroameryka,Indoameryka;środ-
kowa,południowa,karaibska,andyjskaitd.(Dembicz2006,s.18),awszystkieonezespalają
sięwtyglucywilizacjilatynoamerykańskiej.WszystkiekrajeAmerykiŁacińskiejłączycoś,co
Ure…anazwałÐamerykańskąduchowością.
SamaideaÐcywilizacjilatynoamerykańskiejjestjednakkontrowersyjnieodbierana
przezczęśćlatynoamerykańskichelit.ZnanyemigrantkubańskiCarlosAlbertoMontaner
pisze:
AmerykaŁacińskacierpioddawnanapsychozęmaniakalno-depresyjnąnapunkcieswojejpozycji
politycznej.Czasamipodwpływemeuforiimediazgodnieogłaszają,żekontynentosiągnąłnareszcie
dojrzałość[...].Wkrótcepotemmamydoczynieniazkompletnymkrachemnapoziomieinstytucjo-
nalnym,zamachystanu,hiperinflacja,fiaskoprogramówstabilizacyjnychorazodpływkapitału
(Montaner2003,s.116_126).
Towłaśniewpostawachelity(polityków,wojska,duchowieństwa,światabiznesu,
intelektualistów,lewicy)iwyznawanychprzezniewartościachupatrujeonprzyczynÐcywili-
zacyjnegozacofaniaAmerykiŁacińskiej.
ZkoleiMeksykaninAlfonsoReyespodkreślaperyferyjnośćimarginalnośćAmeryki
Łacińskiej,poetyckopiszącospóz
,nieniusięnaÐbankietcywilizacji,cosprawiło,żekonty-
nentjestÐprzybudówkąświata(Reyes1994,s.8).Coważne,poczuciezależności_odHisz-
panii,PortugaliiczyteżStanówZjednoczonych_jestniezbywalnymskładnikiemlatynoame-
rykańskiejtożsamościhistorycznej.RównocześnieÐantypółnocnoamerykańskośćjestwpisa-
nawlatynoamerykańskiprojektcywilizacyjny.PisaliotymjużSimónBolivar(m.in.List
zJamajki,1815),JosćMarti(NaszaAmeryka,1891)czyJosćEnriqueRodó(Ariel,1900).
NiewątpliwieAmerykaŁacińskajestwięcrozdartamiędzypotrzebąÐdoganianiaZa-
choduwobeccorazwiększejliczbyimigrantówÐgłosującychnogami(nagranicyMeksyku
iUSAliczbazatrzymańdokonanychprzezamerykańskąstrażgranicznąwzrosłaz1,6mln
wlatach60.,do11,9mlnwlatach80.i12,9mlnwlatach90.XXw.;Huntington2007,s.205)
apragnieniemostatecznegozrzuceniaduchowegojarzmaeuropejskiegokolonializmupo-
przezafirmacjęÐ(latyno)amerykańskości.
Mimowszelkichwskazanychwyżejkontrowersjiiróżnorodnychocenelseramerica-
nomożemyuznać,żeÐcywilizacjalatynoamerykańskaistnieje.Odokresukonkwistyobszar,
któryznalazłsiępodpanowaniemHiszpaniiiPortugalii,miałdalekoposuniętąautonomię
odmetropolii.Mówionocoprawdatymsamymjęzykiem,wyznawanotęsamąreligię,ale
stoliceeuropejskiebyłynastawionenaeksploatacjęNowegoŚwiata.NiepodległekrajeAme-
