Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
PRZYRODAIJEJWIZJE
ska,pustynieiwielkierwącerzeki,zwyklenazywającje,aleniewieleponadto.Skarżono
sięnaprzeraz
,liwezimnowgórachipiekielnyupałnapustyniach,obawianosięjadowi-
tychwężyikajmanówczyhającychnaludzibrnącychprzezrzekiirozlewiskaorazna
nękającewszystkichmuchy,kleszczeimoskity.Napodziwianieprzyrodyniebyłoczasu
anisiły_zresztąniedlapodziwianiakrajobrazuszliwtakimznojuitrudzie_mieli
staćsiębogaci
5
.
AjednakgdyzmaltretowanyiwygłodniałyoddziałOrellany(szukającyElDorado)
spływającrzekąNapodotarłdobardzoszerokiejwtymmiejscuAmazonki,zdumienieHisz-
panówniemiałogranic.Niewierzyliwłasnymoczom,widzącbezkresnątaflęwody:ÐNiech
pannieufawzrokowi_przekonywałpilotwyprawyswegodowódcę_takarzekaniemoże
istnieć!Tosą[...]naszegłodowemajaki(cyt.za:Wolniewicz1980,s.295).Dobrzeteż
utrwalałysięwpamięciuczestnikówidokumentachepokimiejsca,wktórychodnaleziono
złoto,srebroiszmaragdy(wydobywanezwyklezaluwialnychzłóż_przyp.J.M.,J.M.B.),
anawetsól,którejwystępowaniewZipaquirÆodnotowałwswymCuadernodelajornada
JimćnezdeQuesada,innyposzukiwaczzłotychskarbów(Molenda2007).Niezwracano
zazwyczajwiększejuwaginamijaneterenyrolnicze,żyznedoliny,jeślinieplądrowanoich,
okradajączżywności,gdywoczyzaglądałgłód.Wszystkojednakprzesłanianebyło
przezzłoto.
TylkonieliczniHiszpanienieuleglitejmagiiiprawdziweskarbydostrzegaliwzie-
miach,tylekroćjużprzemierzonychiwielokrotniesplądrowanych,splamionychpotemikrwią
ludzi.Skarbamibyłauprawaroliwżyznychdolinach,chówbydłanabezkresnychsawan-
nach,eksploatacjalicznychkopalinoraznieprzebytychlasów.Toprzekonaniedojrzewało
powoli,sączyłosięwąskimstrumykiemniemalkroplapokropli.Przybierałonasile.Terenów
nadającychsiędozagospodarowaniabyłowiele.Sporaichczęść,tętniącażyciemprzedprzy-
byciemHiszpanów,opustoszałaizdziczała,bochorobyprzywiezioneprzeznajez
,dz
,ców
dotarłydonichwcześniejniżzdobywcy(Mann2007).Inne,zezdziesiątkowanąludnością
lubzupełniepuste,czekały,abytchnąćwnienoweżycie.
Oczamikolonizatorówikolonistów.
Eksploatacjazasobówprzyrody
BlaskskarbówzdobytychprzezkonkwistadorówwNowymŚwiecieorazsplendorich
sławy,którasięgnęłaEuropy,zupływemczasupoczęłyblednąć.PopodbojuMeksykuiPeru
niebyłojużwłaściwieczegozdobywaćanikogopodbijać.Okresefektownychzwycięstw
iniewyobrażalnychzdobyczyminąłbezpowrotnie.ZacząłteżzmieniaćsięstosunekdoIn-
dian,ginącychdotądtysiącamipodczaskrwawychzmagańimorderczychmarszówprzez
niebotycznegóry,pustkowiairównikowepuszcze.Towszystkotorowałopowolidrogędo
_jużnietakbłyskotliwej,wręczżmudnej,leczzarazembardzozyskownej_eksploatacjiziem
opanowanychwcześniej,boczasykoloniitoodkrywaniewalorówużytkowychśrodowi-
ska,eksploatacjaużytecznychkopalin,rozwójupraw,hodowli,zakładanieirozbudowamiast.
Nieulegawątpliwości,żeprzybywającydoAmerykiosadnicyorazwładzeiadmini-
stracjametropolii(HiszpaniiiPortugalii)patrzylinasweziemiejaknaz
,ródłozysku,poktóry
wystarczyłotylkosięgnąćręką.Najważniejszymjegoz
,ródłembyłymetaleszlachetne.Rzeczy-
