Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zdrowie–podstawowepojęciewedukacjizdrowotnej
Biomedycznepodejściedozdrowiaprzyczyni-
łosiędoznaczącegorozwojumedycyny–pozna-
niaprzyczynwieluchorób,opracowaniaskutecz-
nychmetodichleczenia,nowychtechnologii
medycznychwdiagnostyceiterapii.Niektóreele-
mentybiomedycznegopodejściadozdrowiasą
nadalaktualneikomplementarnedonowego,ho-
listycznegopodejściadozdrowia.
1.2.2.Holistycznepodejście
dozdrowia
Holistycznepodejściedozdrowiawywodzisię
zkoncepcjiholizmu(gr.holos–cały,całkowity),
czyliUcałościowości”.Termintenodnosisiędopo-
glądów,kierunkówfilozoficznychimetodujmują-
cychorazwyjaśniającychzjawiskawsposóbcało-
ściowy,przyjmując,żeprzynajmniejniektóre
przedmiotymożnaokreślićtylkowobrębieobej-
mującejjecałości.UWnajszerszymznaczeniuho-
lizmprzedstawiapróbęujęciawszystkichstron
określonegoobszaruproblemowego,uwzględnia-
jącwszystkiemożliweaspektyipowiązania,aby
uniknąćzbytniegouwypukleniaposzczególnych
aspektów,
elementów
składowych
całości”
(Surzykiewicz,2003,s.237).Podejścieholistyczne
znalazłozastosowaniewnaukachprzyrodniczych
ispołecznych.
Podstawęteoretycznąholistycznegopojmo-
waniaistotyzdrowiaichorobystanowiogólna
teoriasystemów,którejtwórcąjestLudwigvon
Bertalanffy(1984).Istotętejteoriistanowihierar-
chiasystemów,zktórychkażdyjestjednocześnie
częściąwiększegosystemuizbioremsystemów
podrzędnych,każdysystemstanowijednocześnie
całośćiczęść.UCzłowiekjestzarównosamodziel-
nąjednostkąookreślonejkonstrukcjipsychicznej
iautonomiifunkcjonalnej,jakielementemspołe-
czeństwaorazszerokopojętejprzyrody”(Bishop,
2000,s.46).PodobnieuważałJulianAleksandro-
wicz(1988,s.121):UCzłowiektocoświęcejniżsu-
makomórek,tkanekinarządów.Człowiektotak-
żecoświęcejniż«ciało»i«dusza».Człowiek
pojmowanyjakodynamicznysystemfunkcjonu-
jącywsprzężeniuzinnymisystemami,poddany
oddziaływaniuśrodowiskaprzyrodniczegoispo-
łecznego,isamnanieoddziałujący–tozupełnie
nowajakość”.
Społeczno-ekologicznymodelzdrowia
Holistycznepodejściedozdrowiamożnarozwa-
żaćwdwóchaspektach:systemowegopostrzega-
niaświata(Uwiększejcałości”),wktórymzdrowie
człowiekajestrozpatrywanewkontekścieiwpo-
wiązaniuzszerokorozumianymśrodowiskiem,
orazzperspektywyjednostki(Umniejszejcało-
ści”).Stanowitoistotęspołeczno-ekologicznego
modeluzdrowia(zwanegotakżemodelembio-
psychospołecznym),któryjestUzapleczemteore-
tycznymdlawspółczesnejpromocjizdrowia”.
Zakładaonm.in.,że(Słońska,1999b):
•międzyczłowiekiemijegośrodowiskiemist-
niejąskomplikowanepowiązania,
•nazdrowieczłowiekawpływawieleczyn-
ników,
•dostępdozdrowia(opiekizdrowotnejisprzy-
jającegozdrowiustylużycia)jestnierówny,
zależyonodcechpołożeniaspołecznego(płeć,
wiek,wykształcenie,dochody).
Holistyczny(społeczno-ekologiczny)model
zdrowiajestprzedstawianywpiśmiennictwieza
pomocąróżnychformgraficznych,ajegosymbo-
lemjestzwyklekoło.Wmodeluzaproponowa-
nymprzezduńskichpedagogów(Simovska,
Jensen,Carlssoniin.,2006),człowieka–Umniejszą
całość”–zjegosześciomawymiaramizdrowia
opisanymidalej,otaczająomówioneniżejele-
menty(ryc.1.1.):
•Zdrowiespołeczeństwa/społecznościowe(so-
cietalhealth)tonormykulturowe,wartości
ipraktyki,któremogąbyćUzdrowe”iUniezdro-
we”.TrudnobyćzdrowymwUchorym”społe-
czeństwie(sicksociety,socialmalaise),którenie
zaspokajapodstawowychpotrzebbiologicz-
nychipsychicznychjednostek,wktórymnp.
ograniczonajestdostępnośćdożywności,
mieszkań,pracy,opiekizdrowotnej,dóbrkul-
turalnych,rekreacji,lekceważonesąprawa
człowieka,istniejedyskryminacjagrupmniej-
szościowych(etnicznych,oróżnychorienta-
cjachseksualnych)(EwlesiSimnett,2003).
•Zdrowieśrodowiskowe7(environmentalhealth)
obejmujeteaspektyzdrowiaichorobyczło-
7UZdrowieśrodowiskowe”towzględnienoweiwielo-
dyscyplinarnepojęcie,którejestrozmaiciedefiniowane.
WróżnychdokumentachipublikacjachWHOzamieszczo-
nesąniecoodmiennejegodefinicje.
22[[[