Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział2
Czynnikiwarunkującezdrowie
Drugim,obokzdrowia,podstawowympojęciem
wedukacjizdrowotnejsączynnikiwarunkujące
zdrowie.Odtego,czyludziewiedząirozumieją,
jakieczynnikiwpływająnaichzdrowie,iczybiorą
topoduwagęwcodziennymżyciu,zależąwdu-
żymstopniuichdziałanianarzeczzdrowiaidba-
łośćonie.
2.1.Modeleczynników
warunkującychzdrowie
BarbaraWoynarowska
Zdrowiejednostkiizbiorowości,wewszystkich
kulturach,zależyodwieluczynników,których
rolaihierarchiaważnościmogąbyćróżneiktó-
rezmieniałysięwrazzezmianąmodeluzdro-
wia.Wbiomedycznymmodeluzdrowiaszczegól-
nąrolęprzypisywanoopiecemedycznej.WXXw.,
dziękidynamicznemurozwojowinaukmedycz-
nych,zwiększyłysięmożliwościdiagnozowania
ileczeniawieluchorób,rozwiniętonowetechno-
logiemedyczne.Okazałosięjednak,żepostępna-
ukmedycznychiwzrastającenakładynadzia-
łanianaprawczenieprzyniosłyoczekiwanej
poprawyzdrowiaspołeczeństwa.Poszukującod
lat70.XXw.nowych,bardziejskutecznychstra-
tegiiisposobówpoprawyzdrowiajednostek
ispołeczności,zidentyfikowanoczynnikiryzyka
najczęściejwystępującychchoróbiprzyczynzgo-
nóworazczynniki,któresprzyjajązdrowiu.
Powstałowielemodelitychczynników,atrzy
znichomówionowdalszejczęścitegopod-
rozdziału.
2.1.1.Koncepcjapólzdrowia
Powszechnieuważasię,żemomentemprzełomo-
wymdlazmianypostrzeganiaczynnikówwarun-
kującychzdrowieludzi,zprzeniesieniemakcen-
tówzdziałańmedycznychnaszerszykontekst,
byłraportministrazdrowiaiopiekispołecznej
Kanady,M.Lalonde’a,którystanowiłpodsta-
wępolitykizdrowotnejtegopaństwa.Autorten
(1974)zaproponowałwnimkoncepcjępólzdro-
wia(healthfeldconcept).Polateodpowiadajączte-
remzłożonymgrupomczynników:
•Biologiaczłowieka–cechyzwiązanezbiolo-
giąorganizmuludzkiego,wtymczynnikige-
netyczne,przebiegdojrzewania,wiek,płeć,
funkcjeposzczególnychukładówitd.
•Środowisko–wszystkoto,cojestzewnętrzne
wstosunkudociałaludzkiego,nacojednostka
niemawpływulubjejwpływjestbardzoogra-
niczony.Jednostkiniemogąsameocenić,np.
czyżywność,woda,kosmetyki,lekiitp.są
bezpieczneiniezanieczyszczone;czyzagroże-
niadlazdrowiawpowietrzu,wodzie,hałassą
kontrolowane;czyśmiecisąwłaściwieutylizo-
wane;czywystępujązagrożeniadlazdrowia
wśrodowiskuspołecznym.
•Stylżycia–zbiórzachowańczłowieka,które
wpływająnajegozdrowieiktóremożeon,
43