Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
całościzwiązku.Przypuszczasię,żekoronneelitypolitycznezmierzały
pierwotniedorozciągnięciawytworzonegowpoł.XIVw.pojęciaCorona
RegniPoloniaenaobszarcałegopaństwapolsko-litewskiego,przeznacza-
jącWielkiemuKsięstwuLitewskiemurolęprowincji.WedługHenryka
Wisnera,dopieropook.20latachodzjazdulubelskiegodoszłodo
porzuceniaunifikującejterminologii,azwiązekKoronyiLitwynabrał
charakterufederacjidwupaństw.
Paradoksalnie–choćzanikałonazywanieRzecząpospolitątylkoKorony,
utrzymałasiętakapraktykawjęzykulitewskichelitpolitycznychwsto-
sunkudoWielkiegoKsięstwaLitewskiegojakoRzeczypospolitejLitew-
skiejpodkreślającejswąodrębność.Takatendencja(traktowanatradycyjnie
whistoriografiipolskiejjakowyrazlitewskiego,,separatyzmu’’)znalazła
wyrazjeszczewczasiedebatynad,,ułożeniemformyrządu’’naforumSejmu
Czteroletniegowlatach1789–1790,gdyprzepadłprojektprzyjęcianowej
nazwyRzeczpospolitaPolska,sugerującejwiększąjednolitość
organizmupaństwowego.ZkoleiZaręczeniewzajemneobojganarodów
z20października1791r.odwołujesiędopowinności,,kuwspólnejojczyź-
nieswej,RzeczypospolitejPolskiej’’jako,,jednej,wspólnejanierozdziel-
nej’’
2
–mimożewrzeczywistościdokumenttenpodkreślałdualizm
państwowy.
Obietendencje:centralistycznaifederalistycznawspółistniałyzatem
dokońcadziejówfederacjipolsko-litewskiej.
1.2.Godłoiherbyziemskie
Godłempaństwowymbyłypołączoneherbyobupaństw:polewejOrzeł
Biały(pierwotnieherbziemikrakowskiej)–zwróconynaprawo,zrozpo-
startymiskrzydłami,podkoronązłotąnatleczerwonym,najczęściej
zinicjałemlubherbempanującegowładcynapiersi;poprawejPogoń
Jagiellońska–takżenaczerwonymtlesrebrnyjeździeczpodniesionym
nadgłowąmieczem.Towarzyszyłimnaprzedstawieniachoficjalnych
(pieczęciach,monetachkrólewskich,nagrobkach,medalach,wdrukach
urzędowych)zespółherbówgłównychziemKrólestwa(LewRusiCzer-
wonejiOrzełCzarnyPrusKrólewskich).Litwabyłreprezentowana
wyłącznieprzezPogoń(pierwotnieherbziemiwileńskiej),natomiast
ArchaniołMichał(herbziemikijowskiej)stałsięnajpierwgodłemwojsk
BohdanaChmielnickiego,anastępnieUkrainy.
ZzespołuherbówlennzniknąłwXVIIw.herbMołdawii,asymbolem
dynamicznegorozwojuterytorialnegopaństwastałysięwizerunkiherbów
zhołdowanychziemzmonogramemkrólewskim,podkreślająceichbezpo-
średnizwiązekzwładcą.WedługHenrykaWisnera:,,Wszystkoto[...]
2
KonstytucjesejmupodzwiązkiemkonfederacjiwWarszawie,CCCLVI,VL,t.IX,s.316.
32
