Historia Polski 1572-1795

Urszula Augustyniak

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-15592-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

1008

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Augustyniak, Urszula. Historia Polski 1572-1795. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 1008 s. ISBN 978-83-01-15592-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Augustyniak, U.

T1 Historia Polski 1572-1795

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2008

SN 978-83-01-15592-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1021, author = "Augustyniak, Urszula", editor = "", title = "Historia Polski 1572-1795", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2008", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-15592-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Augustyniak, Urszula

ED -

TI - Historia Polski 1572-1795

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2008

SN - 978-83-01-15592-6

ER -

Netografia (standard APA):

Augustyniak, Urszula. Historia Polski 1572-1795 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-polski-1572-1795-urszula-augustyniak-1021.

historia Polski, historia ustroju, historia, historia prawa i ustroju, historia prawa, Rzeczpospolita

Pierwsza synteza historii Polski nowożytnej uwzględniająca wyniki najnowszych badań po otwarciu archiwów i bibliotek byłego ZSRR!
• nowoczesny wykład historii Polski od śmierci Zygmunta Augusta do III rozbioru, • oddzielna ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-15592-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

1008

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp26
CZĘŚĆ PIERWSZA. Państwo - społeczeństwo - kultura30
Rozdział I. Fizjonomia Rzeczypospolitej32
1. Nazwa, godła, stolice32
1.1. Nazwa32
1.2. Godło i herby ziemskie33
1.3. Stolice34
2. Położenie i warunki naturalne35
2.1. Położenie geograficzne35
2.2. Warunki naturalne35
3. Terytorium37
2.3. Położenie geopolityczne37
2.4. Region Europy Środkowo-Wschodniej37
3.1. Obszar państwa37
3.2. Podziały administracyjne i sądowe39
3.2.1. Korona40
3.2.2. Wielkie Księstwo Litewskie40
4. Rzeczpospolita federacyjna41
4.1. Wielkopolska i Małopolska43
4.2. Mazowsze43
4.3. Wielkie Księstwo Litewskie44
4.4. Ruś44
4.5. Ukraina45
4.6. Prowincje i lenna regionu bałtyckiego46
4.6.1. Prusy Królewskie47
4.6.2. Warmia48
4.6.3. Terytoria lenne nad Bałtykiem48
4.7. Terytoria pograniczne52
4.8. Lenna naddunajskie (Multany)54
5. Opanowanie przestrzeni55
5.1. Pomiary i rozwój kartografii55
5.2. Odległości57
5.3. Szlaki komunikacyjne57
5.4. Przestrzeń władzy59
6. Granice60
6.1. Techniczne aspekty wyznaczania granic60
6.2. Granice kulturowe i administracyjne61
6.3. Obrona granic62
7. Zmiany terytorium i granic do końca XVIII w64
7.1. Zmiany administracyjne u schyłku Rzeczypospolitej65
7.1.1. Reforma administracyjna Sejmu Czteroletniego65
7.1.2. Ustawodawstwo grodzieńskie66
7.1.3. Rozbiory Rzeczypospolitej (1772, 1793, 1795)66
Rozdział II. Ustrój i system rządów67
1. Terminologia ustrojowa67
2. Porządki prawnopolityczne ustroju mieszanego69
2.1. Interregnum69
2.2. Instytucje i procedury bezkrólewia70
3. Centralne instytucje władzy74
3.1. Król - kompetencje74
3.2. Ograniczenia i zobowiązania króla elekcyjnego78
3.3. Źródła dochodów królewskich79
3.4. Obraza majestatu80
3.5. Dwór królewski81
4. Centralne urzędy Rzeczypospolitej83
3.6. Kancelaria królewska i sekretariat83
4.1. Urzędy Wielkiego Księstwa Litewskiego84
4.2. Hierarchia urzędów centralnych84
4.3. Nominacja na urzędy86
4.4. Kompetencje urzędników centralnych86
4.5. Próby modernizacji zarządu centralnego za Wettinów87
5. Administracja terenowa88
5.1. Starostwo88
5.2. Urzędy ziemskie89
5.3. Awanse urzędnicze90
5.4. Sprzedaż urzędów91
5.5. Administracja państwowa a prywatna91
6. System parlamentarny92
6.1. Tradycje parlamentarne Korony i Litwy92
6.2. Sejm walny93
6.3. Trzy stany sejmujące94
6.4. Organizacja sejmu99
6.5. Tryb obradowania101
6.6. Liberum veto103
7. Konfederacja i rokosz104
6.7. Sejm konny104
7.1. Geneza konfederacji104
7.2. Konfederacja generalna105
7.3. Rokosz107
8. Generały i konwokacje litewskie108
8.1. Sejmiki generalne108
8.2. Konwokacje litewskie109
9. Sejmiki110
9.1. Rodzaje sejmików110
9.2. Rządy sejmikowe112
9.3. Klientelizm sejmikowy113
10. Ku monarchii konstytucyjnej115
10.1. Program reform115
10.2. Reformy pierwszych lat panowania Stanisława Augusta115
10.2.1. System rządów115
10.2.2. Projekt ,,ucalenia´´ unii Korony i Litwy116
10.3. Ustawodawstwo sejmu delegacyjnego (1767-1768)117
10.4. Ustawodawstwo sejmu rozbiorowego (1773-1775)118
10.5. Sejmy w latach 1776-1786119
10.6. Sejm Czteroletni. Pierwszy etap prac (1788-1790)120
10.7. Ustawa rządowa z 1791 r. i dalsze ustawodawstwo Sejmu Czteroletniego121
10.8. Najważniejsze postanowienia Ustawy rządowej z 1791 r122
10.8.1. Ustrój i władze centralne122
10.8.2. Instytucje parlamentarne124
10.8.3. Stosunki polsko-litewskie w ustawodawstwie Sejmu Czteroletniego125
10.9. Ustawodawstwo sejmu grodzieńskiego z 1793 r126
10.9.1. Ustawodawstwo ustrojowe126
11. Ustrój insurekcji kościuszkowskiej127
10.9.2. Stosunki polsko-litewskie w ustawodawstwie targowickim127
11.1. Władze centralne128
11.2. Administracja terenowa128
12. Koncepcje ustrojowe po utracie niepodległości129
11.3. Stosunki polsko-litewskie w aktach insurekcji129
Rozdział III. Trzy filary władzy: sądownictwo, skarbowość, wojsko131
1. Dziedzictwo monarchii stanowej131
2. Kodyfikacje i źródła prawa132
3. Sądownictwo133
3.1. Sądy zadworne i sąd sejmowy133
3.2. Sądownictwo szlacheckie134
3.2.1. Sądownictwo pierwszego szczebla - ziemskie, grodzkie i podkomorskie134
3.2.2. Trybunały135
3.3. Sądy miejskie i wiejskie136
3.2.3. Sądy specjalne136
3.4. Palestra137
3.5. Skuteczność wymiaru sprawiedliwości138
3.6. Reformy systemu prawnego na Sejmie Czteroletnim139
3.6.1. Sądownictwo szlacheckie139
3.7. Sądy karne insurekcji kościuszkowskiej140
3.6.2. Sąd sejmowy140
3.6.3. Sądownictwo miejskie i asesorie140
3.6.4. Sądownictwo wiejskie140
4. Skarbowość i finanse141
4.1. Rozwój skarbowości w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w141
4.2. Organizacja władz skarbowych142
4.3. Skarb nadworny a skarb publiczny143
4.4. Publiczne a prywatne dochody króla145
4.5. Dochody skarbu nadwornego146
4.6. Dochody skarbu Rzeczypospolitej147
4.7. Reformy skarbowości w XVII-XVIII w148
4.8. Obciążenia finansowe duchowieństwa katolickiego150
5. Wojskowość152
5.1. Organizacja wojska państwowego w XVI-XVII w152
5.2. Formacje154
5.3. Dowództwo157
5.4. Skład społeczny wojska161
5.5. Udział mieszczan w obronie Rzeczypospolitej162
5.6. Rekrutacja do wojska163
5.7. Kwalifikacje fachowe163
5.8. Żołd i zaopatrzenie164
5.9. Modernizacja armii w XVIII w165
Rozdział IV. Państwo a Kościoły170
1. Stosunki państwo-Kościoły w Rzeczypospolitej nowożytnej170
1.1. Teoria konfesjonalizacji170
1.2. Konfederacja warszawska (1573)172
1.3. Równouprawnienie wyznaniowe jako zasada ustrojowa173
1.4. Równouprawnienie czy tolerancja?173
2. Kościoły chrześcijańskie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w174
2.1. Kościół rzymskokatolicki174
2.2. Kościoły ewangelickie (reformacyjne)178
2.2.1. Kościół ewangelicko-reformowany180
2.2.2. Kościół ewangelicko-augsburski (luterański)183
2.3. Kościoły tradycji wschodniej184
2.3.1. Kościół ortodoksyjny (prawosławny)184
2.3.2. Unia brzeska (1596)186
2.3.3. Kościół greckokatolicki (unicki)188
2.3.4. Kościół prawosławny (ortodoksyjny) po unii brzeskiej188
2.3.5. Kościół ormiański189
3. Ewolucja polityki wyznaniowej XVI-XVIII w190
3.1. Polityka wyznaniowa dwóch pierwszych królów elekcyjnych190
3.2. Zygmunt III i kontrreformacja193
3.3. Konwersje na katolicyzm za Wazów198
3.4. Polityka wyznaniowa Władysława IV200
3.5. Próba pojednania wyznań - Colloquium Charitativum (1645)202
3.6. Ustawy antyariańskie204
3.7. Ograniczenia praw publicznych dysydentów206
3.8. Sytuacja dysydentów w czasach saskich207
3.9. Sprawa dysydencka za Stanisława Augusta209
3.10. Oświecony katolicyzm211
3.11. Konfesjonalizacja katolicka213
Rozdział V. Gospodarka214
1. Miejsce Rzeczypospolitej w gospodarce europejskiej214
1.1. Specyfika gospodarcza Rzeczypospolitej214
1.2. Podział Europy wzdłuż linii Łaby?215
1.3. Regiony gospodarcze Rzeczypospolitej215
1.4. Gospodarka polska a europejska - główne etapy i czynniki zmian216
2. Kryzys XVII w217
2.1. Kryzys monetarny218
2.2. Globalny kryzys XVII w219
2.3. Merkantylizm221
2.3.1. Ekonomiści Rzeczypospolitej wobec kryzysu monetarnego221
3. Handel223
3.1. Organizacja handlu i bankowości223
2.3.2. Recepty na przezwyciężenie kryzysu223
3.2. Miejsce Rzeczypospolitej w handlu europejskim224
3.3. Specyfika handlowa prowincji i regionów225
3.4. Jarmarki i kontrakty226
4. Transport227
4.1. Transport lądowy227
4.2. Transport rzeczny228
4.3. Transport morski228
5. Rolnictwo229
5.1. Metody uprawy i narzędzia230
5.2. Etapy zmian gospodarki folwarcznej w XVI-XVII w230
6. Ogrodnictwo i sadownictwo231
7. Hodowla232
8. Leśnictwo233
8.1. Ochrona lasu234
8.2. Bartnictwo i pszczelarstwo234
10. Rzemiosło235
9. Gospodarka rybna235
10.1. Organizacja rzemiosła i postęp technologiczny235
10.2. Główne etapy i tendencje zmian236
11. Przemysł237
11.1. Sukiennictwo237
11.1. Sukiennictwo237
11.2. Przemysł wydobywczy237
12. Zmiany gospodarcze w XVIII w239
11.3. Hutnictwo i metalurgia239
12.1. Recesja 2. poł. XVII - pocz. XVIII w239
12.2. Odbudowa gospodarcza w epoce saskiej240
12.3. Epoka stanisławowska243
Rozdział VI. Społeczeństwo251
1. Zmiany zaludnienia od końca XVI do końca XVIII w251
1.1. Wiarygodność danych demograficznych253
2. Podziały stanowe254
2.1. Czynniki zmian struktury społecznej w XVI-XVIII w255
3. Stan szlachecki256
3.1. Ekskluzywizm szlachecki256
3.2. Liczebność szlachty257
3.3. Obywatelstwo257
3.4. Czynniki rozpadu stanu szlacheckiego259
3.5. Podziały ekonomiczne szlachty259
3.6. Magnateria260
3.7. Specyfika patronatu magnackiego w Wielkim Księstwie Litewskim i na Ukrainie263
3.8. Grupy na pograniczu stanu szlacheckiego264
4. Duchowieństwo - stan czy stany?268
4.1. Stan duchowny - duchowieństwo katolickie268
4.2. Wewnętrzne podziały stanu duchownego268
4.3. Duchowieństwo innych wyznań chrześcijańskich271
5. Stan mieszczański?272
5.1. Wielkość miast i poziom urbanizacji272
5.2. Wewnętrzne podziały stanu mieszczańskiego275
5.3. Spadek udziału mieszczaństwa w życiu publicznym278
5.4. Metody korumpowania elit miejskich279
6. Stan chłopski?280
5.5. Upadek ekonomiczny miast280
6.1. Podziały chłopstwa281
6.2. Zróżnicowanie regionalne ludności wiejskiej282
7. Grupy etniczno-prawne284
7.1. Szkoci286
7.2. Ormianie286
7.3. Karaimi287
7.4. Żydzi288
8. Grupy poza prawem291
8.1. Romowie (Cyganie)291
8.2. Margines społeczny - ludzie luźni292
9. Podziały etniczne i wyznaniowe293
9.1. Naród jako problem badawczy293
9.2. Struktura etniczna ludności Rzeczypospolitej294
9.3. Wielokulturowość296
9.4. Narody Królestwa Polskiego296
9.5. Narody Wielkiego Księstwa Litewskiego298
9.6. Ewolucja stosunków wyznaniowych300
9.7. Struktura społeczna i etniczna ewangelików polskich i litewskich301
9.8. Unarodowienie prawosławia304
10. Wieloetniczność i wielokulturowość w miastach305
10.1. Tumulty306
11. Zmiany struktury społecznej w epoce oświecenia308
11.1. Upadek patronatu magnackiego308
11.2. Miasta i mieszczaństwo309
11.3. Inteligencja313
12. Reformy chłopskie w XVIII w314
12.1. Nowe zasady użytkowania gruntów314
12.2. Reformy wiejskie Sejmu Czteroletniego314
12.3. Reformy chłopskie insurekcji kościuszkowskiej315
13. Oświeceniowy naród obywatelski316
13.1. Zmiana pojęcia narodu316
13.2. Naród i obywatele317
13.3. Koniec narodu państwowego319
Rozdział VII. Więzi społeczne i warunki życia320
1. Rodzina i małżeństwo320
1.1. Rodzina320
1.2. Małżeństwo321
1.3. Miejsce kobiet w rodzinie i społeczeństwie321
1.4. Długość życia i prokreacja324
1.5. Kuratela325
1.6. Pokrewieństwa326
1.7. Klientelizm i patronat326
1.8. Rytuały życia społecznego327
1.9. Wychowanie i socjalizacja330
2. Środowiska społeczne332
2.1. Wieś332
3. Wyznaniowe instytucje więzi społecznej333
2.2. Miasto333
2.3. Dwory szlacheckie i magnackie333
3.1. Parafia334
3.2. Prawosławne bractwa cerkiewne335
4. Opieka społeczna336
3.3. Zbory i synody ewangelickie336
4.1. Etapy i tendencje zmian336
4.2. Katolicka opieka społeczna337
4.3. Ewangelicka opieka społeczna338
4.4. Opieka społeczna w grupach etniczno-prawnych339
5. Higiena i zdrowotność340
5.1. Higiena osobista340
5.2. Epidemie i zarazy341
5.3. Rozwój medycyny342
5.4. Środki lecznicze343
6. Standard życia344
6.1. Jakość a styl życia344
6.2. Odżywianie344
6.3. Styl życia346
7. Mieszkanie348
7.1. Siedziby szlacheckie348
7.2. Pałace i zamki349
7.3. Budownictwo chłopskie350
7.4. Zaścianek351
7.5. Budownictwo mieszczańskie351
8. Odzież i fryzury352
8.1. Strój szlachecki353
8.2. Strój mieszczański355
8.3. Stroje obce355
8.4. Odzież chłopska356
8.5. Fryzury357
8.6. Oświeceniowy przełom obyczajowy - "wąsy i peruka´´358
Rozdział VIII. Kultura i ideologia359
1. Modele kultury359
2. Kultura szlachecka a sarmatyzm360
2.1. Mity etnogenetyczne361
2.2. Sarmacki ogląd świata364
2.3. Stosunek do obcych365
2.4. Sarmacka obyczajowość i mentalność366
2.5. Szlachecki system wartości367
2.6. Wolność a liberum veto371
2.7. Trzy nurty szlacheckiej ideologii politycznej372
2.8. Regalizm. Model idealnego władcy373
2.10. Konstytucjonalizm a neostoicyzm375
2.9. Ideologia polityczna schyłkowego sarmatyzmu375
3. Kultura miejska w Rzeczypospolitej XVI-XVII w380
3.1. Mieszczańska ideologia381
3.2. Mieszczański system wartości i wzorce osobowe381
3.3. Mieszczańska ideologia polityczna383
3.4. Sarmatyzacja mieszczaństwa383
3.5. Miasta jako ośrodki kultury384
4. Kultura popularna - kultura ludowa386
4.1. Twórcy kultury popularnej386
4.2. Cechy charakterystyczne kultury popularnej387
4.3. Zasięg społeczny kultury popularnej387
5. Folklor388
5.1. Folklor szlachecki389
6. Religijność390
5.2. Dwór szlachecki jako instytucja kultury390
6.1. Religijność masowa w końcu XVI w392
6.2. Metody duszpasterstwa393
6.3. Folkloryzacja katolicyzmu394
7. Oświecenie - przełom ideologiczny i kulturowy396
7.1. Założenia i system wartości396
7.2. Swojskość i cudzoziemszczyzna397
7.3. Przemiany ideologii politycznej399
8. Rehabilitacja sarmatyzmu402
Rozdział IX. Komunikacja społeczna - szkolnictwo - alfabetyzacja404
1. System komunikacji społecznej w XVI-XVIII w404
1.1. Kultura żywego słowa405
1.2. Punkty kontaktów społecznych406
1.3. Rola miast w systemie komunikacji408
1.4. Poczta410
1.5. Cenzura informacji413
2. Języki komunikacji416
2.1. Latinitas416
2.2. Wielojęzyczność416
2.3. Polonizacja419
2.4. Rozwój polszczyzny literackiej421
2.5. Oświeceniowe tendencje unifikacyjne422
3. Piśmienność i alfabetyzacja424
3.1. Drukarstwo i czytelnictwo424
3.2. Obieg rękopiśmienny429
3.3. Prasa431
4. Oświata433
4.1. Edukacja dziewcząt433
4.2. Wyznaniowy charakter szkolnictwa434
5. Szkolnictwo katolickie435
5.1. Szkoły parafialne435
5.2. Szkolnictwo zakonne - kolegia436
5.3. Szkolnictwo wyższe439
6. Szkolnictwo ewangelickie441
6.1. Gimnazja luterańskie w Prusach Królewskich441
6.2. Ewangelicko-reformowane gimnazja szlacheckie442
7. Szkolnictwo prawosławne443
6.3. Gimnazja w Rakowie i Lesznie443
7.1. Szkoły brackie443
7.2. Akademia w Ostrogu444
7.3. Akademia Kijowsko-Mohylańska444
7.4. Szkoły hospodarskie w Mołdawii i na Wołoszczyźnie444
8. Szkolnictwo grup etniczno-prawnych445
8.1. Szkoły żydowskie445
9. Studia zagraniczne446
8.2. Szkolnictwo tatarskie446
10. Kształcenie wojskowe. Projekty szkoły rycerskiej w Rzeczypospolitej XVI-XVII w447
11. Reformy szkolnictwa w XVIII w448
11.1. Reformy szkolnictwa zakonnego448
11.2. Reforma pijarska i Collegium Nobilium450
11.3. Reformy szkolnictwa wojskowego450
11.4. Reformy Komisji Edukacji Narodowej452
Rozdział X. Sztuka - nauka - literatura457
1. Terminologia i periodyzacja457
1.1. Renesans - reformacja - przełom renesansowy458
2. Manieryzm459
1.2. Sztuka i literatura między renesansem a barokiem459
2.1. Architektura i sztuki plastyczne460
2.2. Literatura463
2.3. Muzyka465
3. Barok467
3.1. Sarmatyzm a barok467
3.2. Zasięg społeczny i geograficzny kultury baroku469
3.3. Wczesny barok (1600-1630)470
4. Dojrzały barok (1630-1670)471
4.1. Architektura i sztuki plastyczne471
4.2. Mecenat królewski i propaganda władzy476
4.3. Literatura piękna478
4.4. Nauka480
4.5. Teatr483
4.6. Muzyka484
5. Późny barok i rokoko (1670-1770)489
5.1. Architektura i sztuki plastyczne489
5.2. Literatura i piśmiennictwo492
5.3. Nauka493
5.4. Muzyka i teatr493
5.5. Początki oświecenia494
6. Epoka stanisławowska497
6.1. Zmiany cywilizacyjne497
6.2. Międzynarodowa propaganda polskich reform499
6.3. Drogi przenikania oświecenia do Polski stanisławowskiej499
6.4. Elity miejskie w epoce oświecenia500
6.5. Warszawa i prowincja501
6.6. Mecenat501
6.7. Architektura i sztuki plastyczne503
6.8. Klasycyzm (1770-1800)504
6.10. Literatura506
6.9. Sztuka użytkowa506
6.11. Nauka508
6.12. Muzyka i teatr509
CZĘŚĆ DRUGA. Wydarzenia polityczne512
Rozdział I. Kształtowanie się monarchii elekcyjnej514
1. Rzeczpospolita w Europie514
1.1. Sąsiedzi514
1.2. Dwa bieguny rywalizacji europejskiej516
1.2.1. Sprawa wschodnia516
1.2.2. Kwestia bałtycka517
2. Rzeczpospolita federacyjna. Korona a Wielkie Księstwo Litewskie po unii519
2.1. Dalszy ciąg sporów o unię519
1.2.3. Problemy: tatarski i kozacki519
2.2. Prawnoustrojowe konsekwencje unii520
3. Pierwsze bezkrólewie (1572-1574)522
2.3. Doświadczenia pierwszych bezkrólewi w stosunkach polsko-litewskich522
3.1. Przygotowania do wolnej elekcji523
3.2. Panowie rady525
3.3. Zjazdy senatorów526
3.4. Zjazdy partykularne i konfederacje szlacheckie w Koronie526
3.5. Zjazd w Kaskach528
3.6. Zjazdy litewskie529
3.7. Konwokacja529
3.8. Naprawa Rzeczypospolitej i korektura praw530
3.9. Prymas interreksem531
3.10. Sprawa konfederacji warszawskiej532
3.11. Wolna elekcja viritim533
3.11.1. Kandydaci do tronu533
3.11.2. Sylwetka kandydata francuskiego536
3.12. Elekcja Henryka Walezego538
3.13. Spór o zobowiązania elekta540
3.14. Skutki wolnej elekcji540
3.15. Poselstwo polskie do Francji541
4. Panowanie Henryka Walezego (1573-1574)542
4.1. Początek rządów542
4.2. Zaplecze polityczne544
4.3. Ucieczka do Francji545
4.4. Francja i Rzeczpospolita po ucieczce Walezego547
4.5. Ocena potomnych i historiografii547
4.6. Czarna legenda Walezego547
5. Drugie bezkrólewie (1574-1575)548
5.1. Zamęt po ucieczce Henryka Walezego548
5.2. Zjazd konwokacyjny w Warszawie i poselstwo do Francji548
5.3. Zjazd w Stężycy549
5.4. Wielkie Księstwo Litewskie i Prusy a Korona w czasie drugiego bezkrólewia550
5.5. Konwokacja zwołana przez prymasa551
5.6. Sejm elekcyjny551
5.7. Sylwetka kandydata siedmiogrodzkiego552
5.8. Zabiegi Batorego o koronę Rzeczypospolitej553
5.9. Podwójna elekcja (1575)554
5.10. Francja i Turcja wobec elekcji Stefana Batorego555
5.11. Zjazd jędrzejowski555
5.12. Poselstwa polskie do Siedmiogrodu557
5.13. Koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego558
6. Panowanie Stefana Batorego (1576-1586)559
6.1. Początek rządów. Wojna z Gdańskiem559
6.2. Trybunał Koronny562
6.3. Zmiany w elicie władzy562
6.4. Kariera Jana Zamoyskiego564
6.5. Przygotowania do wojny z Moskwą565
6.5.1. Reformy wojskowe566
6.5.2. Pacyfikacja Kozaczyzny567
6.5.3. Dyplomatyczne przygotowanie wojny z Moskwą567
6.6 Wojny z Moskwą (1579-1582)568
6.6.1 Kampania połocka (1579)568
6.6.2. Wyprawa na Wielkie Łuki (1580)571
6.6.3. Kampania pskowska (1581)572
6.6.4. Rozejm w Jamie Zapolskim (1582)574
6.7. Dyplomacja i polityka zagraniczna po wojnie z Moskwą575
6.8. Sytuacja wewnętrzna po wojnach z Moskwą575
6.9. Plany ligi antytureckiej576
6.10. Stosunki polsko-moskiewskie (1583-1586)578
6.11. Zaplecze polityczne i system i rządów579
6.11.1. Rządy triumwiratu magnackiego580
6.11.2. Egzekucja Samuela Zborowskiego581
6.11.3. Konwokacja senatorów w Lublinie (1584)582
6.11.4. Sprawa Zborowskich na sejmie (1585)583
6.11.5. Konflikt króla ze szlachtą. Wzrost znaczenia magnaterii583
6.12. Plany unii polsko-moskiewskiej585
6.13. Życie prywatne Stefana Batorego585
6.14. Ocena potomnych i historiografii586
Rozdział II. Monarchia dwóch pierwszych Wazów587
1. Trzecie bezkrólewie (1586-1587)587
1.1. Podziały w elicie władzy587
1.2. Sejmiki przedkonwokacyjne587
1.3. Konwokacja588
1.4. Podwójna elekcja (1587)588
1.5. Sylwetki elektów589
1.6. Traktat kalmarski590
1.7. Wojna o koronę591
1.8. Przybycie Zygmunta Wazy do Gdańska591
2. Panowanie Zygmunta III Wazy (1587-1632)592
2.1. Koronacja i początki rządów592
2.2. Bitwa pod Byczyną592
2.3. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona w czasie trzeciego bezkrólewia593
2.4. Sejm pacyfikacyjny (1589)594
2.5. Pozycja międzynarodowa Zygmunta Wazy594
2.5.1. Traktat bytomsko-będziński595
2.5.2. Przesłanki sojuszu z Habsburgami595
2.5.3. Sumy neapolitańskie597
2.5.4. Polityka Habsburgów wobec Rzeczypospolitej597
2.5.5. "Praktyki´´ Zygmunta III Wazy z Habsburgami598
2.6. Polityka wewnętrzna599
2.6.1. Dwór a opozycja (1591-1592)599
2.6.2. Sejm inkwizycyjny599
2.6.3. Problem Ukrainy600
2.7. Polityka zagraniczna602
2.6.4. Polityczna geneza i konsekwencje unii brzeskiej (1596)602
2.7.1. Rzeczpospolita wobec Turcji i Chanatu Krymskiego603
2.7.2. "Awantury mołdawskie´´604
2.7.3. Sprawy szwedzkie po śmierci Jana III Wazy605
2.7.4. Wojna domowa w Szwecji (1598)606
2.7.5. Przejęcie tronu szwedzkiego przez Karola IX606
2.7.6. Wojna w Inflantach (1601-1611)607
2.7.7. Rzeczpospolita a Moskwa (1603-1618)607
2.8. Wewnętrzne skutki wojen ofensywnych611
2.8.1. Rokosz sandomierski (1606-1608)611
2.8.2. Konsekwencje ustrojowe rokoszu614
2.8.3. Polityczne znaczenie konfederacji wojskowych615
2.9. Rzeczpospolita wobec wojny trzydziestoletniej616
2.9.1. Cecora i Chocim (1620-1621)617
2.9.2. Nielegalna reaktywacja hierarchii prawosławnej618
2.9.3. Zabiegi o pomoc Habsburgów i papiestwa619
2.9.4. Śląsk a Polska619
2.9.5. Niebezpieczeństwo ze strony Szwecji620
2.9.6. Dyplomacja szwedzka przeciw Rzeczypospolitej621
2.9.7. Wojna w Inflantach i Prusach622
2.9.8. "Spisek orleański´´624
2.9.9. Admiralicja Sewilska624
2.9.10. Rozejm w Altmarku (1629)625
2.10. Zaplecze polityczne i system rządów Zygmunta III Wazy626
2.9.11. Habsburgowie i Francja wobec Rzeczypospolitej626
2.11. Życie prywatne i polityka dynastyczna Zygmunta III Wazy628
2.12. Ostatnie lata rządów Zygmunta III Wazy628
2.13. Ocena potomnych i historiografii629
3. Czwarte bezkrólewie (1632-1633)630
3.1. Projekty reformy elekcji630
3.2. Zagrożenie zewnętrzne631
3.3. Wielkie Księstwo Litewskie wobec bezkrólewia631
3.4. Eksorbitancje i urazy632
3.5. Konwokacja632
3.6. Sejm elekcyjny633
3.7. Elekcja Władysława Wazy634
3.8. Przysięga elekta634
3.9. Sylwetka elekta634
4. Panowanie Władysława IV Wazy (1633-1648)637
4.1. Polityka zagraniczna w pierwszych latach rządów637
4.1.1. Wojna smoleńska z Moskwą (1633-1634)637
4.1.2. Zagrożenie tureckie639
4.1.3. Plany odzyskania korony dziedzicznej i wojny ze Szwecją640
4.1.4. Wielkie plany (1635-1636)641
4.1.5. Polityka bałtycka642
4.2. Polityka wewnętrzna643
4.1.6. Emancypacja Prus Książęcych643
4.2.1. Zabiegi o domenę królewską643
4.2.2. Kawaleria Najświętszej Marii Panny643
4.3. Powrót do sojuszu z Habsburgami644
4.3.1. Efekty sojuszu z Habsburgami645
4.3.2. Traktat neapolitański645
4.4. Zwrot ku Francji647
4.5. Polityczna geneza i znaczenie Colloquium Charitativum648
4.6. Ostatnie lata rządów649
4.6.1. Początki odrębności Ukrainy649
4.6.2. Powstania kozackie651
4.6.3. Stosunki z Chanatem Krymskim i plany wojny z Turcją653
4.7. Zaplecze polityczne i system rządów Władysława IV654
4.8. Życie prywatne Władysława IV657
4.9. Ocena potomnych i historiografii658
4.10. Bilans rządów czterech pierwszych królów elekcyjnych659
Rozdział III. Czasy kryzysu i odbudowy661
1. Rzeczpospolita w Europie 2. poł. XVII w661
1.1. Sytuacja międzynarodowa661
1.2. Kryzys Rzeczypospolitej - straty ludnościowe i terytorialne661
1.3. Początek erozji ustrojowej663
1.4. Spadek znaczenia międzynarodowego Rzeczypospolitej663
1.5. Wzrost pozycji Moskwy665
2. Rzeczpospolita federacyjna666
1.6. Bilans XVII w. w sytuacji międzynarodowej666
2.1. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona w 2. poł. XVII w666
2.1.1. Tendencje separatystyczne na Litwie666
2.2. Projekt emancypacji politycznej Ukrainy667
2.1.2. Dążenia do integracji prawnej?667
3. Piąte bezkrólewie (1648)668
3.1. Konwokacja i elekcja Jana Kazimierza669
3.2. Sylwetka elekta669
4. Panowanie Jana Kazimierza Wazy (1648-1668)670
4.1. Początki rządów. Wojny z Kozakami670
4.1.1. Kampania 1649-1650670
4.1.2. Ugoda zborowska671
4.1.3 Kampania 1651 - zwycięstwo pod Beresteczkiem671
4.1.4. Kampanie 1652-1653672
4.2. Kozaczyzna a Moskwa673
4.2.1. Polityka zagraniczna Bohdana Chmielnickiego673
4.2.2. Reformy państwa moskiewskiego w poł. XVII w673
4.2.3. Państwo kozackie674
4.3. Zaplecze polityczne i system rządów Jana Kazimierza675
4.3.1. Zmiany w elicie władzy675
4.3.2. Zasady nominacji na urzędy677
4.3.3. Liberum veto678
4.3.4. Wykorzystywanie wakansów678
4.4. Wojna z Moskwą (1654-1655)679
4.3.5. Opozycja magnacka679
4.4.1. Najazd moskiewski na Wielkie Księstwo Litewskie679
4.4.2. Tragedia Białorusi679
4.5. Potop szwedzki i druga wojna północna (1655-1660)680
4.5.1. Geneza najazdu szwedzkiego680
4.5.2. Rokowania polsko-szwedzkie (1651-1655)681
4.5.3. Ujście i Kiejdany682
4.5.4. Wycofanie się króla na Śląsk682
4.5.5. Opór przeciw Szwedom683
4.5.6. Śluby lwowskie Jana Kazimierza684
4.5.7. Kampania 1656685
4.5.8. Układ z Moskwą686
4.6. Konsekwencje dyplomatyczne wojny północnej687
4.5.9. Traktat rozbiorowy w Radnot687
4.6.1. Habsburgowie i Francja wobec najazdu szwedzkiego na Rzeczpospolitą687
4.6.2. Emancypacja Prus688
4.6.3. Przymierze polsko-austriackie690
4.6.4. Zbliżenie z Francją690
4.6.5. Koniec wojny północnej. Rokowania pokojowe w Oliwie (1660)690
4.7. Sytuacja wewnętrzna po potopie szwedzkim691
4.7.1. Dworskie projekty reform (1658-1659)691
4.7.2. Konfederacje wojskowe693
4.8. Rzeczpospolita wobec Moskwy i Ukrainy695
4.8.1. Ugoda hadziacka695
4.8.2. Drugi etap wojny z Moskwą (1660-1667)696
4.8.3. Sytuacja wewnętrzna w czasie wojny z Moskwą. Rokosz Lubomirskiego699
4.8.4. Rozejm andruszowski (1667)700
4.9. Ostatnie lata rządów i abdykacja Jana Kazimierza701
4.8.5. Konsekwencje międzynarodowe rozejmu andruszowskiego701
4.10. Życie prywatne Jana Kazimierza704
4.11. Ocena współczesnych i historiografii705
5. Szóste bezkrólewie (1668-1669)706
5.1. Konwokacja706
5.2. Kandydaci do korony706
5.3. Sejm elekcyjny707
5.4. Sylwetka elekta708
5.5. Zaplecze polityczne Michała Korybuta Wiśniowieckiego710
6. Panowanie Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669-1673)712
5.6. Koronacja712
6.1. System rządów712
6.1.1. Dwór a opozycja magnacka712
6.1.2. Aktywizacja polityczna szlachty713
6.2. Sytuacja międzynarodowa i zagrożenie zewnętrzne714
6.1.3. Dworskie projekty reform714
6.2.1. Wojna na Ukrainie 1671715
6.2.2. Wojna z Turcją 1672715
6.2.3. Traktat w Buczaczu716
6.3. Sytuacja wewnętrzna717
6.3.1. Konfederacja gołąbska717
6.4. Choroba i śmierć Michała Korybuta719
6.3.2. Konfederacja szczebrzeszyńska719
6.5. Ocena historiografii720
7. Siódme bezkrólewie (1673-1674)721
7.1. Elekcja721
7.2. Koronacja722
7.3. Sylwetka elekta722
8. Panowanie Jana III Sobieskiego (1674-1696)726
8.1. Początki rządów. Projekty reform726
8.2. Dwór a opozycja magnacka727
8.3. Polityka zagraniczna728
8.3.1. Zwrot ku Francji728
8.3.2. Polityka bałtycka729
8.3.3. Plany sojuszu z Moskwą731
8.3.4. Zmiana układu sił w Europie732
8.3.5. Zwrot ku Habsburgom733
8.4. Sytuacja wewnętrzna przed 1683734
8.4.1. Projekty reform 1676-1681734
8.4.2. Reformy wojskowe735
8.4.3. Stosunek Sobieskiego do Kozaczyzny i prawosławia736
8.4.4. Rozbicie opozycji736
8.5. Przymierze z Cesarstwem i wojna z Turcją (1683-1685)737
8.6. Traktat Grzymułtowskiego (1686)739
8.7. Polityka wewnętrzna i walka z opozycja˛ po 1683740
8.8. Zaplecze polityczne i system rządów743
8.10. Ostatnie lata rządów Jana III Sobieskiego744
8.9. Próba ponownego zwrotu ku Francji744
8.11. Choroba i śmierć króla745
8.12. Życie prywatne Jana III Sobieskiego746
8.13. Ocena historiografii746
Rozdział IV. Walka o utrzymanie suwerenności748
1. Rzeczpospolita w Europie za panowania Wettinów748
1.1. Nowy układ sił748
1.2. Wzrost znaczenia Rosji750
1.3. Pozycja Rzeczypospolitej w Europie - kryzys suwerenności751
1.2.1. Geneza zbliżenia Zachodu i Rosji751
1.3.1. Geneza kryzysu suwerenności752
2. Rzeczpospolita federacyjna753
2.1. Saksonia w unii z Rzecząpospolitą753
2.1.1. Potencjał ekonomiczny i ludnościowy Saksonii753
2.1.2. Instytucje państwa saskiego755
2.2. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona za Wettinów. Koekwacja praw756
2.1.3. Polityka wewnętrzna elektorów756
2.3. Ukraina w czasach saskich757
2.3.1. Bunty kozackie na Ukrainie Prawobrzeżnej757
2.4. Terytoria pograniczne za Wettinów758
2.3.2. Hetmanat Iwana Mazepy758
2.3.3. Losy hetmanatu po Połtawie758
2.4.1. Pomorze i Śląsk pod panowaniem pruskim758
3. Ósme bezkrólewie (1696-1697)760
3.1. Rywalizacja fakcji magnackich760
3.2. Konwokacja - wykluczenie "Piastów" od tronu761
3.3. Sejm elekcyjny - kandydaci do tronu761
3.4. Sylwetka elekta saskiego761
3.5. Koronacja i pacyfikacja763
4. Panowanie Augusta II Wettina (1697-1733)764
4.1. Początki rządów. Program polityczny764
4.2. Ostatnia kampania w wojnie z Turcją765
4.3. Przygotowania dyplomatyczne do kampanii bałtyckiej767
4.4. Kwestia pruska767
4.5. Drugi sejm pacyfikacyjny (1699)768
4.6. Sytuacja wewnętrzna w Wielkim Księstwie Litewskim768
4.6.1. Wojna domowa na Litwie768
4.6.2. Separatyzm litewski w epoce saskiej769
4.7. Król i Rzeczpospolita wobec wielkiej wojny północnej770
4.7.1. Bitwa pod Narwą771
4.7.2. Wojna o sukcesję hiszpańską i sojusz Augusta II z Francją771
4.7.3. Sejm (1701)772
4.7.4. Sukcesy Szwedów w Inflantach772
4.7.5. Bitwa pod Kliszowem (1702)774
4.7.6. Okupacja szwedzka w Koronie774
4.7.7. Konfederacja sandomierska774
4.7.8. Rady senatu i sejm (1703)775
4.7.9. Sejm lubelski (1703)775
5. Dwukrólewie776
5.1. Detronizacja Augusta II i elekcja Stanisława Leszczyńskiego776
5.2. Sylwetka antykróla776
5.3. Konfederacja generalna w Sandomierzu (1704)777
5.4. Sojusz narewski z Rosją (1704)777
5.5. Dwóch królów i dwa przymierza778
5.6. Koronacja Stanisława Leszczyńskiego778
5.7. Traktat warszawski ze Szwedami (1705)779
5.8. Szwedzi w Saksonii780
5.9. Pokój w Altranstädt i detronizacja Augusta II (1706)780
5.10. Postępy Rosjan w Inflantach781
5.11. Rosyjska okupacja Rzeczypospolitej781
5.12. Kampania rosyjska Karola XII (1707-1709)782
5.13. Połtawa (1709)783
5.14. Leszczyński na wygnaniu783
6. Restytucja Augusta II784
6.1. Walna Rada Warszawska (1710)784
6.2. Wojna na Bałkanach785
6.2.1. Wystąpienie Turcji przeciw Rosji (1710-1711)785
6.2.2. Traktat prucki 1711785
6.2.3. Kryzys 1713 - groźba dominacji tureckiej785
6.2.4. Sejm walny (1712). Wzmocnienie pozycji Augusta II786
6.3. Próby emancypacji spod kurateli rosyjskiej787
6.2.5. Koniec wojny o sukcesję hiszpańską. Zażegnanie zagrożenia tureckiego787
6.4. Sytuacja wewnętrzna788
6.4.1. Kryzys społeczny i polityczny788
6.4.2. Szlacheckie projekty reform republikańskich789
6.4.3. Zaplecze polityczne i system rządów Augusta II790
6.4.4. Dworskie projekty reform792
6.4.5. Konfederacja tarnogrodzka (1715)794
6.4.6. Sejm niemy (1717)795
6.5. Pozycja międzynarodowa Rzeczypospolitej po sejmie niemym (1717)796
6.5.1. Nieuchronność protektoratu rosyjskiego?796
6.5.2. Koalicja antyrosyjska797
6.5.3. Polityka emancypacyjna Augusta II (1718-1720). Zwrot ku Habsburgom798
6.5.4. Układ wiedeński (1719)798
6.6. Dyplomacja międzynarodowa a Rzeczpospolita799
6.6.1. Traktat w Nystadt (1721)799
6.6.2. Traktaty "opiekuńcze"799
6.6.3. Polityczne konsekwencje sprawy toruńskiej (1724)800
6.7. Ostatnie lata panowania Augusta II802
6.7.1. Polityka dynastyczna803
6.7.2. Familia Czartoryskich i Potoccy803
6.8. Życie prywatne Augusta II804
7. Przedostatnie bezkrólewie (1733)805
6.9. Ocena Augusta II w historiografii805
7.1. Stanisław Leszczyński na emigracji806
7.2. Konwokacja807
7.3. Podwójna elekcja808
7.3.1. Elekcja Stanisława Leszczyńskiego808
7.3.2. Elekcja Augusta III Wettina808
8. Drugie dwukrólewie i wojna o polską sukcesję (1733-1735)809
7.3.3. Koronacja Augusta III809
8.1. Konfederacja dzikowska810
8.2. Abdykacja Stanisława Leszczyńskiego811
8.3. Leszczyński w Lotaryngii811
8.4. Ocena Stanisława Leszczyńskiego w historiografii812
9. Panowanie Augusta III Wettina (1733-1763)813
9.1. Pacyfikacja813
9.2. Sylwetka Fryderyka Augusta Wettina813
9.3. Polityka zagraniczna Augusta III815
9.3.1. Pozycja Rzeczypospolitej w Europie815
9.3.2. Sojusz prusko-rosyjski816
9.3.3. Dominacja Rosji w Europie Środkowo-Wschodniej816
9.3.4. Przymierze z Rosją (1744)817
9.3.5. Druga wojna śląska. Okupacja Saksonii przez Prusy818
9.3.6. Porozumienia z Francją i Wielką Brytanią (1746 i 1751)818
9.3.7. Wojna siedmioletnia (1756-1763) i druga okupacja Saksonii818
9.4. Zaplecze polityczne i system rządów Augusta III819
9.4.1. System ministerialny w Saksonii po 1746820
9.4.2. Polityka wewnętrzna w Rzeczypospolitej. System anarchii821
9.4.3. Zrównoważenie sił wewnętrznych i wpływów obcych821
9.4.5. Sytuacja w Rzeczypospolitej a specyfika państw składanych822
9.4.6. Złoty pokój saski823
9.4.7. Walka ugrupowań magnackich824
9.4.8. System ministerialny w Rzeczypospolitej?824
9.4.9. Orientacje zagraniczne825
9.4.10. Neutralność i demilitaryzacja Rzeczypospolitej826
9.4.11. Sprawa aukcji wojska827
9.5. Schyłek panowania Augusta III829
9.4.12. Nowy system rządów - kamaryla Mniszcha829
9.5.1. Konsekwencje wojny siedmioletniej dla sytuacji w Rzeczypospolitej829
9.5.2. Życie prywatne i polityka dynastyczna Augusta III830
9.5.3. Sprawa sukcesji tronu831
9.5.4. Plany reformatorskie i konfederackie Familii831
9.5.5. Walka ugrupowań magnackich (1762-1763)832
9.5.6. Ocena Augusta III w historiografii833
9.5.7. Bilans panowania Wettinów. Konsekwencje cywilizacyjne unii polsko-saskiej834
Rozdział V. Upadek Rzeczypospolitej836
1. Rzeczpospolita w Europie w epoce stanisławowskiej836
1.1. Sytuacja międzynarodowa836
1.2. Układ sił w przededniu ostatniego bezkrólewia837
1.3. Polityka Katarzyny II wobec Rzeczypospolitej838
2. Wielkie Księstwo Litewskie i Korona w epoce stanisławowskiej839
3. Ostatnie bezkrólewie (1763-1764)841
3.1. Sylwetka Stanisława Poniatowskiego841
3.2. Kandydatura Stanisława Poniatowskiego do tronu843
3.3. Sejmiki przedkonwokacyjne844
3.4. Konwokacja845
3.5. Reformy sejmu konwokacyjnego (1764)845
3.6. Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego846
4. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795)847
3.7. Koronacja847
4.1. Początki rządów847
4.1.1. Pod kuratelą Familii847
4.1.2. Zaplecze polityczne Stanisława Augusta w pierwszym okresie panowania848
4.1.3. Pierwsze reformy (1765-1766)850
4.1.4. Dyplomacja Stanisława Poniatowskiego850
4.1.5. Polityka wewnętrzna852
4.1.6. Sprawa dysydencka852
4.1.7. Rozwiązanie konfederacji generalnej852
4.2. Interwencja rosyjska w Rzeczypospolitej853
4.2.1. Konfederacje: słucka i radomska853
4.2.2. Sejm repninowski i rosyjska gwarancja (1767-1768)853
4.3. Konfederacja barska (1768)855
4.3.1. Koliszczyzna856
4.3.2. Wojna i polityka konfederacka (1768-1772)856
4.3.3. Wojna rosyjsko-turecka (tzw. wojna polska) (1768-1774)857
4.3.4. Francuska pomoc dla konfederatów858
4.3.5. Mocarstwa wobec wojny rosyjsko-tureckiej859
4.4. I rozbiór Rzeczypospolitej (1772-1773)860
4.4.1. Plany rozbiorowe860
4.4.2. Traktaty rozbiorowe861
4.4.3. Koniec konfederacji barskiej862
4.4.4. Sejm rozbiorowy (1773-1775)862
4.4.5. Reformy sejmu rozbiorowego864
4.4.6. Koniec wojny rosyjsko-tureckiej (1774)864
4.4.7. Położenie Rzeczypospolitej i ziem zabranych po I rozbiorze865
4.4.8. Traktaty handlowe 1775865
4.5. Polityka wewnętrzna po I rozbiorze866
4.5.1. Rządy Rady Nieustającej866
4.5.2. Ukrócenie opozycji magnackiej na sejmie (1776)866
4.5.3. Rządy królewsko-ambasadorskie867
4.5.4. Rzeczpospolita wobec planów wojny rosyjsko-tureckiej867
4.5.5. Odrzucenie Kodeksu Zamoyskiego868
4.5.6. Zaplecze polityczne i system rządów (1776-1788)869
4.6. Polityka międzynarodowa871
4.6.1. Antagonizm wśród mocarstw rozbiorowych871
4.6.2. Rokowania o sojusz wojskowy z Rosją (1787)871
4.6.3. Spotkanie w Kaniowie872
4.7. Walka o suwerenność874
4.6.4. Wojna wschodnia i polityka Prus (1787-1788)874
4.7.1. Obalenie Rady Nieustającej874
4.7.2. Sejm rządzący (1789-1790)876
4.7.3. Rosja i Prusy wobec sytuacji w Rzeczypospolitej878
4.7.4. Przymierze z Prusami878
4.7.5. Ugrupowania sejmowe879
4.7.6. Prace nad formą rządu i prawo dla miast (1789-1791)880
4.7.7. Projekty formy rządu (1789-1790)881
4.7.8. Nowa kadencja sejmu (1790-1791)882
4.7.9. Królewski projekt ustawy rządowej882
4.7.10. Prawo o sejmikach i o miastach883
4.7.11. Uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791883
4.7.12. Ustawodawstwo szczegółowe884
4.8. Koniec polskiej rewolucji parlamentarnej885
4.8.1. Zmiany w sytuacji międzynarodowej (1790-1792)885
4.8.2. Konfederacja targowicka887
4.8.3. Wojna z Rosją887
4.8.4. Akces króla do targowicy888
4.8.5. Polityka Stanisława Augusta po targowicy888
4.8.6. Polityka na emigracji889
4.8.7. Wojna rewolucyjnej Francji z Prusami i Austrią889
4.9. II rozbiór Rzeczypospolitej890
4.9.1. Zawiedzione nadzieje targowiczan890
4.9.2. Zaplecze polityczne i system rządów po konfederacji targowickiej891
4.9.3. Sejm grodzieński 1793892
4.9.4. Polska emigracja i rewolucyjna Francja892
4.10. Insurekcja kościuszkowska893
4.10.1. Projekt sojuszu z Francją893
4.10.2. Sytuacja w kraju i organizacje spiskowe (1793-1794)894
4.10.3. Marsz brygady Madalińskiego894
4.10.4. Ogłoszenie insurekcji895
4.10.5. Racławice i Warszawa895
4.10.6. Powstanie na Litwie896
4.10.7. Król wobec insurekcji897
4.10.8. Radykalizacja insurekcji897
4.10.9. Egzekucje majowe z 1794 r. w Wilnie i Warszawie898
4.10.10 Polityka władz insurekcji899
4.10.11. Samosądy warszawskie899
4.10.12. Działania militarne w 1794 r900
4.10.13. Kapitulacja901
4.11. III rozbiór i upadek Rzeczypospolitej902
4.11.1. Rozbiory Rzeczypospolitej w oczach Europy903
4.12. Schyłek życia ostatniego króla Rzeczypospolitej904
4.13. Śmierć Stanisława Augusta905
4.14. Życie prywatne Stanisława Augusta Poniatowskiego905
4.15. Ocena współczesnych i historiografii906
Zakończenie908
Daty najważniejszych wydarzeń912
Bibliografia917
Indeks osób954
Indeks nazw geograficznych990
Spis tabel i schematów1005
Spis map1006

Rz[eczpospoli]tazłożonajestztychtrzechsposobów:exmonarchia,aristocratiaet

democratia

ZapaństwawolneuważanotakżewXVIIw.Wenecję,Holandię,Anglię,

apotemSzwecjępoobaleniuwtymkrajuabsolutyzmu(1719).Bez

względunaformęustrojowąłączyłajezasadapodejmowaniadecyzji

dotyczącychwszystkichobywateliprzezsuwerennereprezentacjestano-

we,afaktycznieprzezoligarchiepatrycjuszowskielubarystokratyczne.

Wwiększościbyłytopaństwaniewielkie,odogodnympołożeniu

geopolitycznym,kupieckie,uprzemysłowione.Rzeczpospolitapolsko-

-litewskawyróżniałasięspośródnichśródlądowympołożeniem,otwar-

tymigranicami,ogromnymobszarem,rolniczymcharakteremgospodarki

orazutrzymywaniemdokońcaswegoistnieniamonopolupolitycznego

iformalnejrównościszlachty–cowpraktyceutrudniałozachowanie

wniejwolnegosystemurządówiprzyczyniłosiędoupadkupaństwa.

2.Porządkiprawnopolityczne

ustrojumieszanego

Wnajnowszejhistoriografii(M.Markiewicz,E.Opaliński)przyjąłsię

rządykróla

pogląd,żeistniałytrzyporządkiprawnopolityczneRzeczypospolitej

ObojgaNarodów:rządykrólazsejmem(regnum),bezkrólewie(interreg-

num)ikonfederacja.Bezkrólewiebyłookresemzawieszeniaustrojowego,

bezkrólewie

wktórymwładzęwpaństwiebezkrólaprzejmowałanaczassejmu

konfederacja

konwokacyjnegokonfederacjageneralna–takjakwpaństwiezkrólem

pełniłjąsejm–asuweren(szlachta)podejmowałdziałanianarzecz

aktualizacjiustrojumieszanegopoprzezwskazaniewykroczeń,narosłych

zapanowaniazmarłegokróla(eksorbitancje)isposobówichusunięcia.

Należyjednakpamiętać,żeoileregnumiinterregnumbyłyelementami

ustrojowymiopisanymiprawem,otylekonfederacje–opartenazwyczaju

iprecedensach,wypełniającelukęprawnąwokresiebezkrólewi–wczasie

regnumgralynierazwustrojuRzeczypospolitejrolęantysystemową;do

rangiporządkuprawnegorównoważnegodladwupozostałychewoluowa-

łyodpoł.XVIIstulecia,osiągającjąwczasachsaskich.

2.1.Interregnum

Dokonananasejmie1529r.elekcja,awnastępnymrokukoronacja

ZygmuntaAugustanakrólazażyciaojca,ZygmuntaIStarego(viventerege),

Pismapolitycznerokoszusandomierskiego,wyd.J.Czubek,Kraków1916–1918,t.2,

s.403.

Brak wyników

Historia Polski 1572-1795

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra