Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
oznacza,żeherbmiałwładcaRzeczypospolitejitworzącejąpaństwa,
niemiałaonasama’’
3
.
1.3.Stolice
DokońcaXVIw.stolicąpaństwaimiastemrezydencjonalnymbył
nominalnieKraków,faktyczniewładcyprzebywaliczęściejwmiejscach
sejmowania(Piotrków,Lublin)iwWielkimKsięstwieLitewskim:Zygmunt
Kraków
AugustwWilnie,StefanBatorywGrodnie–zewzględunawojny
moskiewskieiinflanckie.
,,FatalnepołożenieKrakowawsamymzachod-
niopołudniowymkącikupaństwa’’
4
dyskredytowałogojakomiejsce
stałegopobytuwładcypaństwazorientowanegokuwschodowi.Dokońca
IRzeczypospolitejKrakówzatrzymałwięcpewneatrybutystołeczności,
pozostałmiejscemkoronacjiipochówkówkrólewskich,alefaktycznymi
stolicamibyły:Wilno–WielkiegoKsięstwaLitewskiego,Warszawa
–Korony,awpraktycecałejRzeczypospolitej.
StolicaKsięstwaMazowieckiego,leżącawcentrumpaństwapolsko-
-litewskiego,naskrzyżowaniuważnejdrogitranzytowejzNiemiecdo
Warszawa
Moskwyzgłównąarteriąhandluzbożowego–Wisłą,zaczęłasięszybko
rozwijaćpoinkorporacjiMazowszadoKorony(1526)i(zdaniemMarka
Wrede)zdystansowałaKrakówjużzapanowaniaZygmuntaAugusta.
DziękiswemupołożeniuWarszawastałasię(od1569)stałymmiejscem
sejmówwalnych,anowy(terytorialnyiustrojowy)kształtpaństwaijego
politykistrategicznejjużw2.poł.XVIw.zdeterminowałjejstołeczność
–rozumianąjakopełnienierezydencjonalnychipolitycznychfunkcji
centrumdecyzyjnegowskalicałejRzeczypospolitejorazsiedzibynajwyż-
szychurzędówkoronnych(kanclerskich,marszałkowskich,podskarbiń-
skich).Nieprawdziwejestzatemutartetwierdzenie,żetoZygmuntIII
,,przeniósł’’stolicędoWarszawyw1596r.,choćstałąrezydencjąkrólewską
stałasięonadopieropojegopowrociezwojnymoskiewskiej(1611).
StołecznapozycjaWilnawWielkimKsięstwieLitewskimjestniekiedy
kwestionowana,ponieważwepocepojagiellońskiejniebyłoonowistocie
Wilno
stałąrezydencjąwładców–zaStefanaBatoregotakąfunkcjępełniło
Grodno,gdzieod1673r.miałobradowaćcotrzecisejm,choćwpraktyce
zdarzałosiętorzadziej(do1793odbytotamtylko11sejmów).
StolicąRusi,anastępnieUkrainy,byłKijów,októrymwakcieinkorpo-
racyjnymz1569r.napisano,że,,byłijestgłowąigłównymmiastem
ruskiejziemi’’.MiastamistołecznyminazywanotakżeLwów
iPoznań(konstytucjasejmu1674),codowodzi,żejeszczewlatach70.
XVIIw.pojęciestołecznościrozumianonietylkowsensiepaństwowym;
3
HenrykWisner,RzeczpospolitaWazów.CzasyZygmuntaIIIiWładysławaIV,Warszawa
2002,s.14.
4
AleksanderBrückner,Encyklopediastaropolska,Warszawa1939,t.2,s.354.
33
