Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wewszystkichprowincjachnadbałtyckich(pozaInflantami)wczasie
pierwszych50latzwiązkówzRzecząpospolitąstworzonolokalnekodyfi-
kacjeprawneopartenaprawierodzimym,polskimirzymskim,ale
ordonanskrajowy(Landesordnung)wprowadzonotylkowPrusachKsiążę-
cych.Wszędzieistniałyapelacjeodlokalnegosądownictwadosądów
Rzeczypospolitej–zksięstwlennychdosądukrólewskiego,zPrus
KrólewskichiInflantdoTrybunałówKoronnegoiLitewskiego.
WPrusachKrólewskichiwInflantach(aleniewksięstwachlennych)
systemsejmikowywłączonodosystemuparlamentarnegopolsko-litews-
kiego.Wszędzie(opróczInflant)istniałoprawobiciamonetyi(poza
komoramicelnymi)niebyłoograniczeńwkontaktachgospodarczych
zinnymiprowincjamiRzeczypospolitej,coprzyczyniłosiędorozkwitu
ekonomicznegotegoregionu.
Wczasietrwaniazwiązkówprowincjiilennbałtyckichzpaństwem
polsko-litewskimniedoszłodopoważniejszychzmianwstrukturzespołecz-
nej:mieszczaństwo(pozaPrusamiKrólewskimi)niemiałowspółudziału
wrządach,chłopi(pozaniewielkimiliczebniegrupamiwkrólewskiejczęści
PrusinaWarmii)niemieliżadnychpraw;kulturalnaautonomiaposzczegól-
nychprowincjiilennzostałautrzymanaażdoXVIIIw.
W1701r.elektorFryderykIIIHohenzollernkoronowałsięwKrólewcu
na,,królawPrusiech’’(jakoFryderykI),aPrusyKsiążęcejakoPrusy
WschodnieweszływskładKrólestwaPrus;PrusyKrólewskieiInflanty
utraconow1772r.,jedynieKsięstwoKurlandiipozostałoformalnie
wlennejzależnościodRzeczypospolitejażdoroku1795.
4.7.Terytoriapograniczne
NapograniczachRzeczypospolitejleżałokilkaorganizmówonieuregulo-
wanejdokońcasytuacjiformalnoprawnej.Złożonybyłstatuspowiatu
powiatpiltyński
piltyńskiegonapograniczuKurlandiiiWielkiegoKsięstwa–terytorium
genetycznieprzypominającegoWarmię.Byłtoobszardawnegobiskupstwa
kurońskiego,którywXVIw.znalazłsiępodwpływemduńskim.Panujący
wnimbratkróladuńskiego,książęMagnus,rozdałwiększośćdóbr
biskupichwasalom,tworzącodrębnągrupęszlachtypiltyńskiej.Wrezul-
tacie,poprzejęciudawnegobiskupstwaprzezRzeczpospolitąw1585r.
irozstrzygnięciachustrojowychz1617r.powiatpiltyński,którego
szlachtapodlegałaformalnie(od1611)władzykrólaRzeczypospolitej;stał
się(wgBogusławaDybasia)swegorodzajuszlacheckąrepubliką.W1680r.
powiatpiltyńskiwcielonoformalniedoKurlandii.Jednakjednocześnie
biskupinflanckiMikołajKorwinPopławski,opierającsięnaroszczeniach
Kościołakatolickiego,nieuznającegosekularyzacjibiskupstwakurońskie-
go,doprowadziłw1686r.dowydaniadecyzjisejmowej,któramiałana
51