Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójdziecka
graniceczasoweiwprowadzonoterminokreswrażliwy.Aktualnieuważasię,żegrani-
ceczasoweotwarciaizamknięciaokresukrytycznegonieprzebiegająwsposóbostry,
apotymczasienadaljestmożliwapotencjalnamodyfikacjanapoziomieneuronalnym
ifunkcjonalnym(wpewnymzakresie).Okreswrażliwytoczasoptymalnydlawyłonienia
siękonkretnychkompetencjiczyzachowań,atakżeczas,wktórymdzieckojestszcze-
gólniewrażliwenawpływyśrodowiskowe.Pozatymokresemtesamewpływymuszą
byćznaczniesilniejsze,bywywołaćporównywalneefekty.
Okreskrytyczny(wrażliwy)jestzróżnicowanydlaróżnychmodalności.Cowięcej,nawet
wramachjednejmodalnościmożnawskazaćróżneokresykrytycznedlajejskłado-
wych.Wrozwojuwzrokumożnamówićnp.orozwojuostrościwidzenia,widzeniabarw,
widzeniadwuocznego.Prawidłowyrozwójwidzeniadwuocznegozamykasięwprze-
dzialedo8.mies.życia,jednakżeprzezkolejnelatautrzymujesięznacznawrażliwość
naczynnikiwpływającenatowidzenie.Dlazmysłusłuchuokreskrytycznyto3pierwsze
latażycia.Jesttoprzedziałczasowy,wktórymdzieciźlesłyszącepowinnymiećzało-
żoneimplanty.Mechanizmokresukrytycznegotłumaczyrównieżpoważnezaburzenia
mowyijęzykauosób,któreniemiałykontaktuzmowąwciągupierwszychkilkulat
życia.
Okreswrażliwyobejmujerównieżumiejętnościspołeczne–np.przywiązaniedziecka
doopiekunawedługJohnaBowlby’ego(twórcyteoriiwięzi)iMaryAinsworthkształ-
tujesięwprzedzialepomiędzy6.a24.mies.życiaijestzwiązanezjakościąinterakcji
zopiekunem.Stałyopiekunadekwatniereagującywinterakcjizdzieckiemprowadzi
dopowstaniaoptymalnego,bezpiecznegowzorcaprzywiązania.
Kamieniemilowe
Wszystkiezdrowedzieciprzechodząprzeztesamestadiarozwojuwtejsamejkolejności.
Różnicemiędzynimidotycząjedynietemparozwoju,którezależyzarównoodpoten-
cjałujednostki,jakiodwpływuotoczenia.
Kamieniemilowesątoistotneumiejętnościzdobywaneprzezrozwijającesiędziecko.
Możnajewskazaćzarównodlarozwojuruchowego,jakidlafunkcjonowaniaspołecz-
nego,emocjonalnegoipoznawczego.Uzdrowegodzieckapojawiająsięwokreślonej
kolejnościiwyznaczająnoweetapyrozwoju.Dlakażdegoztakichwyznacznikówistnie-
jąokreśloneprzedziałyczasowe,wktórychdzieckopowinnosięzmieścić.Jeślitonie
nastąpi,trzebaustalićprzyczynęoraz(często)podjąćdziałaniaterapeutyczne.Wna-
turęniektórychkamienimilowychwpisanajestdużazmiennośćmiędzyosobnicza,po-
nieważdzieciniezdobywajątychumiejętnościwtymsamymczasie(np.samodzielne
chodzenielubmowaczynna).
Kamieniemilowemusząbyćbranepoduwagęwocenieneurobehawioralnejwedług
ustrukturyzowanegoschematu(obecny–nieobecny;oprawidłowymwzorcu–onie-
prawidłowymwzorcu).
3
