Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zprzekopanychulic,rowówstrzeleckich,zzasypanychpiaskiemokien,
zobwieszczeńmobilizacyjnychułożyłosięjedno,jedyne,okropnesłowo:
Wojna!
[…]Gdzieśwysoko,prawieniewidoczne,ukazałysiętrzysrebrnemaszyny.
Zwiastuny.Mackiwyciągniętenadmiasto.[…]
Wojna!
[…]Zaskoczyławszystkich.
Wypowiedzeniejejprzyszłotakniespodziewanie,taknagle,żewszyscyludzie
potraciligłowy,jeszczezanimwnietrafiłniemieckiszrapnel[4].
TekstocalałwArchiwumRingelbluma.
Zchwiląwybuchudrugiejwojnyświatowejrozpocząłsię
najtragiczniejszyokreswdziejachspołecznościżydowskiejwPolsce.
Małoktozdawałsobiewówczassprawę,żebędzietoostatniakt
wielowiekowejobecnościŻydównaziemiachpolskich.Wgranicach
DrugiejRzeczypospolitejżyławtedynajwiększaspołecznośćżydowska
wEuropie(wyłączającterenyZSRR).Szacujesię,żew1939roku
liczbaŻydówwynosiłaokoło3milionów300tysięcy,costanowiło
mniejwięcej10%mieszkańcówPolski.MiędzywojennaWarszawa
stałasięzaśnajwiększymskupiskiemŻydówwEuropieidrugim–
poNowymJorku–naświecie.Wroku1938wstolicymieszkało
blisko370tysięcyŻydów[5].Oznaczato,żecotrzecimieszkaniec
WarszawybyłŻydem.
1września1939nabezchmurnymniebiepojawiłysięsamoloty
Luftwaffe.Wielubyłoprzekonanych,żetoćwiczeniapolskiego
lotnictwa.Dopierokiedyzaczęłyspadaćniemieckiebomby,iluzja
prysła.Tym,którzyprowadziliwtedydziennikiczykronikarskie
zapiski,sammomentwybuchuwojnyjawiłsięwszczególnejaurze
podwójności.Spodziewanosięwojny,alegdystałasięonafaktem,
przyjętojązzaskoczeniem.Sporządzanewówczasnagorącozapisy
odsłaniająparadoks:urzeczywistnienieprzeczucia,ajednocześnie
niewiarawto,cosiędzieje;zaskoczenie,ajednocześniespełnienie
tego,cooczekiwane.Skupmysięnatym,cozanotowaliwarszawscy
Żydzi.
Piątek,1IX39r.
Wojna!
Mówiłosięoniejwciąż,ciąglesięjejspodziewano,wkońcuprzyszłazcałągrozą
ipotęgąniszczycielską.Doostatniejchwilibylitacy,którzytwierdzili,żewojnynie
