Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Śmierćitrup–tewielkietematygetta–todlamieszkańców
dzielnicyzamkniętejzjawiskopowszednie,bynierzec:spowszedniałe.
Epidemie,głóditerrorsprawiają,żeśmierćwdzierasięwżycie
codzienne,wypełniamyśliirozmowy.Jeststaleobecnawmieszkaniu
inaulicy,wszechogarniającadotegostopnia,żestajesiędomeną
przyzwyczajenia,obojętności.Umieranieodartezostajezresztek
majestatu,godnościiintymności.Ciałazmarłychleżącepodścianami
domówinachodnikach,wśródgorączkowegoruchuprzechodniów,
wyładowanezwłokamiwózkizakładupogrzebowegoPinkierta,
masowegrobykirkutunaOkopowejzasypywanewapnem–takie
ipodobneobrazy,notowaneprzezświadkównagorąco,stawałysięjuż
wtedysymbolicznymiwizerunkamigetta.Samimieszkańcydzielnicy
zamkniętejnazywalijąnierazwielkimcmentarzem.AbrahamLewin
używaformuły„martwemiasto”inatychmiastdodaje:„wpełnym
znaczeniutegosłowa”[18],RachelaAuerbachpiszeo„śmierci
spacerującejwbiałydzieńpoulicachzamkniętegomiasta”[19].Wozy
śmiercizmierzałyzróżnychstronkucmentarzowi,awykopanetam
ogromnedoływypełniałysięmasąciał.Cmentarzrozciągającysię
wzdłużOkopowej,zbramąprzyul.Gęsiej,stajesięwzapisach
RacheliAuerbachjakimśtrupimoceanem:„napływajązewsządwozy
śmiertelnepełneładunku.[…]Wszystkimidrogamiidróżka{mi}
opadającymikuGęsiejpłynąż{wa}woczarnewozyiwózki.Cokrok.
Nibystrumyki,dopływydowielkiejrzeki,którawszystko
pochłania…”[20].Najbardziejspektakularnympogwałceniemreligijnych
ikulturowychregułsą–wymuszonenadzwyczajnąsytuacją–sposoby
obchodzeniasięzezwłokamiorazdeprecjacjapogrzebu.Według
świadectwaRingelblumapodczasmasowychpogrzebów„wrzucająich
[tj.zmarłych]jakpsydogrobów[…],wnocyrozkopujągroby,
wyciągająnieboszczykomzłotezębyiściągająznichśmiertelne
całuny”[21].WKonspiracyjnymArchiwumGettaocalałydwa
dokumenty,wktórychcmentarnaszopastajesięprzedmiotem
długiego,wnikliwegoopisu.Obasąfragmentamidzienników,wobu
odnajdujemypodobnymotywposzukiwaniazwłokwśródstosuciał.
Autoremrękopisuwjęzykujidyszjestnajprawdopodobniej
NechemiaszTytelman,drugiteksttopisanywjęzykupolskimdziennik
RacheliAuerbach.Wantologiipróczwymienionychświadectw
