Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kontaktzotaczającymżyciem.Dochodziłydomniewiadomościowszystkim,cosię
działozŻydamiwWarszawieoraznaprzedmieściach.[…]Wszystko,czegosię
wciągudnianasłuchałem,zapisywałemwieczoremizaopatrywałemwswojeuwagi.
Ztychcodziennychnotatekzebrałasięzczasempokaźnaksiążkaostugęsto
zapisanychkartkach,któresąodzwierciedleniemtegookresu.Tecodziennenotatki
zczasemzamieniłemnatygodniowe,apóźniejnamiesięczneprzeglądy
[wydarzeń][49].
Byłodlaniegojasne,żelosŻydówpodniemieckąokupacjąnależy
fachowo,metodycznieisystematyczniedokumentować.Podjęcie
podstawowychzadańhistorykaikronikarzawiązałosięzarazem
zespełnieniemmoralnejpowinności.Lakonicznąformułętakiej
właśnienajwyższejpowinnościmoralnej,jakąkierowalisięautorzy
świadectwZagłady,ajednocześnienajzwięźlejujętąmotywacjęich
pisania,wypowiedziałSzymonDubnow.Ten
osiemdziesięciojednoletnihistorykżydowski,zamordowanypodczas
likwidacjiryskiegogetta30listopada1941,idącnaśmierć,udręczony
ikatowany,miałwedługkrążącejlegendyzwrócićsiędoswoich
rodakówzzawołaniem:„Zapiszcieiutrwalcie!…Ludzie,pamiętajcie!
Ludzie,opowiadajcie,opisujcie!…”[50].
OdsamegopoczątkuokupacjiEmanuelRingelblummyślał
ostworzeniuośrodkadokumentacyjnego.„Pierwszepodwalinypod
archiwumpołożyłemwpaździerniku1939”–zapisał,alenietylko
ohistorycznądokumentacjętuchodziło[51].Zdawałsobiesprawę,
żeklęskawrześniowaspowodowałaszok.Chciałprzełamaćnastroje
rezygnacji,zwątpienia,apatii,atakżestrachuprzedrepresjami.
Wiedziałzdoświadczenia,nabytegopodczasakcjipomocy
wZbąszyniu,żenajskuteczniejszymwsparciempsychicznym
wkryzysieizałamaniujestsamoorganizacja,wspólnedziałanie.Skupił
wokółsiebiezespółludzi,którychzadaniembyłozbieranieświadectw
iprzygotowywanieopracowań.„Wmaju1940uważałemzacelowe
nadaćtejnaderważnejpracycharakterspołeczny.Dobrałem
odpowiednichludziidziękitemupracarozwinęłasięwewłaściwym
kierunkuorazprowadzonabyławewłaściwymzakresie”–czytamy
wjegozapiskach[52].Niewiemydokładnie,kiedyostatecznie
ukonstytuowałasięgrupa,którawsposóbsystematycznyzaczęła
prowadzićdziałalnośćdokumentacyjną.WedługMenachemaKohna
zebraniezałożycielskiezwołano5października1940wmieszkaniu
