Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
białostockim[99].TwórcątegokonspiracyjnegoarchiwumbyłMordechaj
Tenenbaum-Tamaroff,któryprzybyłdoBiałegostokuwlistopadzie
1942rokuzWarszawyjakowysłannikŻydowskiejOrganizacji
Bojowej.Tenenbaumbyłjednymzkurierów,którzyprzynieślizamury
warszawskiegogettawiadomośćomasakrachŻydównaKresach.
WrazzIcchakiemCukiermanemredagowałorazpisałartykuły
do„Jedijes”(jid.„Wiadomości”)–wydawanegowgetcie
warszawskimpodziemnegoczasopismaruchuDrorHe-Chaluc.
UtrzymywałczęstekontaktyzEliaszemGutkowskim,współtwórcą
ArchiwumRingelbluma.TużprzedWielkąAkcjąLikwidacyjnązdołał
ukryćczęśćarchiwumwsiedzibieruchuprzyDzielnej34.Zginął
podczaspowstaniawgetciebiałostockim20sierpnia1943.
Współtwórcąarchiwumgettabiałostockiegoigłównym
współpracownikiemTenenbaumabyłCwi(Hersz)Mersik(zmarł
natyfuswstyczniu1943roku).Dozespołuarchiwumnależeli
również:GedaliaPetluk,JeruchamBachrach(przedwojnąkierownik
bibliotekinaukowejprzygminieżydowskiejwBiałymstoku),Aszer
Trzanowicz(redaktorprzedwojennegodziennika„BialistokerJiddiszer
Kurier”),PesachKapłan(redaktorprzedwojennego„DosNajeLebn”),
RafałGutmanorazSzymonDatner–późniejszyhistorykHolokaustu,
wlatach1968–1970dyrektorŻydowskiegoInstytutuHistorycznego
wWarszawie,wgetciebiałostockimprowadziłkronikęwydarzeń
wjęzykuhebrajskimnamarginesietrzytomowegoangielskiego
wydaniaDawidaCopperfielda(kronikatajednakzaginęła).
Archiwumgettabiałostockiegofunkcjonowałoodlistopada1942
dokwietnia1943roku.Dokumentypisanesąprzedewszystkim
wjęzykujidysz,aletakżepohebrajskuipolsku.Obejmująokres
odatakuNiemiecnaZwiązekSowiecki(częśćdotyczywrześnia
1939roku)dokońcapracyarchiwum.Większośćstanowiąrelacje
uciekinierówchroniącychsięprzedakcjamilikwidacyjnymiwróżnych
miejscowościach.Zachowałysięrównieżmateriałynatematobozu
zagładywTreblinceorazświadectwasiedmiuofiarTreblinki,
znalezionewubraniachprzysłanychdosortowniwBiałymstoku
iprzejętychprzezwspółpracownikówarchiwum.Sporączęśćkolekcji
stanowidokumentacjaRadyŻydowskiejwBiałymstoku:protokoły
posiedzeńzokresusierpień1941–listopad1942roku,ponadczterysta
