Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
raportów,zarządzeń,obwieszczeń.Warchiwumznajdująsię
dokumentyzwiązanezdziałalnościąruchuoporuwgetcie
białostockim,wtymdziennikMordechajaTenenbauma(obejmujący
okresstyczeń–marzec1943),relacjaotzw.akcjilutowej1943roku
(pierwszejprzedpowstaniemwsierpniu1943próbiezbrojnegooporu),
ulotkiwzywającedostawieniaoporuizapisdyskusji,któraodbyłasię
poakcjilutowejwśróddziałaczymłodzieżowychnatematformywalki
zNiemcami.Zbieranorównieżmateriałyfolklorystyczneiutwory
literackie–tejednakostateczniesięniezachowały.Naprzełomie
kwietniaimaja1943dokumentacjazostaławyniesionapozagetto
przezłączniczkęBronkęWinnicką-Klibańskąizakopanawdwóch
zalutowanychskrzyniach.ArchiwumGettaBiałostockiegoMersika–
TenenbaumajestobecnieczęściązbiorówArchiwumYadVashem;
wArchiwumŻIHznajdująsięodpisydokumentów.
Obaarchiwa–RingelblumawWarszawieiMersika–Tenenbauma
wBiałymstoku–wykazująpewnepodobieństwa,alesąteżmiędzy
nimiznacząceróżnice.Celwarszawskiegoibiałostockiegoośrodka
archiwalnegobyłoczywiścieidentyczny:zachowaniepamięci
ozamordowanymnarodzieiprzekazanietejwiedzypotomnym.
Autorkiopracowaniapoświęconegoarchiwumbiałostockiemu
wskazująnanastępująceodmienności.Popierwsze–inaczejniż
wwarszawskiejgrupie„OnegSzabat”,wBiałymstokubrakowało
profesjonalnychhistorykówiarchiwistów.Podrugie–twórcy
archiwumbiałostockiegobyliprzybyszamizzewnątrziniemieli
kontaktówwewnątrzgetta(Tenenbaumutrzymywałsporadyczne
kontaktyzżyczliwymmuprzewodniczącymJudenratu–Efraimem
Baraszem),„OnegSzabat”utrzymywałozaśmocnezwiązki
zpolitycznympodziemiemorazzinstytucjamispołecznymi
warszawskiegogetta,niewyłączająckontaktówzadministracją
Judenratu.Potrzecie–wBiałymstokuarchiwumfunkcjonowałotylko
pięćmiesięcy,wWarszawienatomiast,wswejdojrzałejformule,
ponaddwalata[100].
ZgodniezdyrektywąChurbanForszungdokumentacjęZagłady
staranosięprowadzićrównieżwinnychgettach.WWilnieżydowscy
bibliotekarzeipisarze–np.HermanKruk,AbrahamSuckewer
iSzmerkeKaczergiński–zbieraliizakopywaliksiążkiidokumenty.
