Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IIRzeczpospolita
kamiennego.Rosnącebezrobociewpłynęło
naobniżeniepłacnominalnych.W1935r.
ponad35%mężczyzni71%kobietwPolsce
żyłoponiżejgranicyubóstwa.Wielkikryzys
spowodowałpogorszeniesięsytuacjizdro-
wotnejpolskiegospołeczeństwa48.
W1932r.uchwalonokompleksowypro-
gramwalkizkryzysem.Zakładałonzwięk-
szenieopłacalnościrolnictwa,obniżenie
cenwyrobówprzemysłowych,aktywizację
eksportuorazzmniejszeniebezrobocia.Zor-
ganizowanotakżepracepublicznewramach
interwencjonizmupaństwowego.Ożywienie
gospodarkiwPolscenastąpiłodziękireali-
zacjiprogramuinwestycyjnego,któryzostał
opracowanyprzezwicepremieraKwiatkow-
skiegoiwdrożonywżyciewramachtzw.
planuczteroletniego(1936–1940).Skon-
centrowanosięwówczasnazadaniachnaj-
ważniejszych,tj.wzmocnieniuobronności,
stworzeniuwarunkówdoindustrializacji
kraju,zaktywizowaniupodwzględemgo-
spodarczymobszarówzaniedbanychieko-
nomiczniebiednych,obniżeniuwydatków
związanychzprodukcjąorazzatarciuróżnic
materialnychposzczególnychziempolskich.
W1936r.sytuacjagospodarczasiępoprawi-
ła,alepomimotoprzezkrajprzetoczyłysię
strajkiiprotesty
.Wspomnianyczteroletni
planinwestycyjnyzostałwykonanyprzed
terminem.Kolejnyplan,tymrazemsześcio-
letni(1936–1942),przewidywałrozbudowę
polskichsiłzbrojnych.Wramachjegoreali-
zacjipodjętow1937r.budowęCentralne-
goOkręguPrzemysłowego(COP).Również
wrolnictwiewprowadzonopolitykęinter-
wencjonizmupaństwowegomającąnacelu
zahamowaniespadkucennaartykułyrolne.
Staranosiętakżepolepszyćstrukturęagrar-
ną,m.in.poprzezkomasacjęgruntów.Pod-
jętodecyzjęoprzyśpieszeniureformyrolnej
orazlikwidacjiserwitutów,czyliwspólnot
gruntowych.Modyfikowanoponadtoprawo
pracyisystemubezpieczeniowy.Wefekcie
powyższychdziałańnadwalataprzedwy-
buchemIIwojnyświatowejprodukcjaprze-
mysłowawzrosławPolsceoponad20%,
wyraźnejpoprawieuległarentownośćprzed-
siębiorstworaznastąpiłznacznywzrostza-
trudnieniawśrednichidużychzakładach
fabrycznych(ponad160tys.osób).Wtym
okresiepoprawiłasięsytuacjamaterialno-
-bytowarobotników,corazwięcejosóbbez-
robotnychkorzystałozzasiłków.Wystąpiła
takżekorzystnakoniunkturawrolnictwie,
coprzejawiałosięm.in.wewzrościeproduk-
cjirolnejorazdochodówludnościwiejskiej;
większybyłpopytnaartykułyspożywcze.
KorzystnystanekonomicznyPolskiwiązał
sięrównieżzprogresemobrotówhandlu
wewnętrznegoizagranicznego.Wlatach
1936–1939IIRzeczypospolitaprzeżywała
gospodarcząprosperity49.
Poprawiłsięrównieżstanoświatyikul-
tury.OkulturowymawansiePolakówde-
cydowałaogólnastrukturaspołeczna,stan
polskiejgospodarki,konfliktypolityczne
orazspuściznarozbiorów.Okrespierwszych
latniepodległegobytupaństwowegocharak-
teryzowałsięogromnymoptymizmemspo-
łecznym.Później,wkonfrontacjizrealiami
codziennegożycia,występowałyprzejawy
zawoduirozgoryczenia50.
Dlaodrodzonegopaństwanajwiększe
znaczeniemiałoupowszechnienieoświaty.
Pomimopoczątkowegoniedoborunauczy-
cielizbudowanostrukturęszkolnictwapod-
stawowego,średniegoiwyższego51.Wpro-
wadzenieobowiązkuszkolnegoniebyło
równoznacznezuczęszczaniemdoszkół
wszystkichdzieci,chociażwpierwszym
dziesięcioleciuIIRzeczypospolitejnastąpił
systematycznywzrostdzieciuczącychsię.
Wrokuszkolnym1921/1922uczęszczało
doszkół69%,aw1928/1929–95,3%dzie-
ci52.Zwiększałsięrównieżbudżetprzezna-
czonynaszkolnictwo.Wysokiprzyrostna-
turalnysprawił,żewlatach1929–1936do
szkółnapłynęłoponadmiliondzieciwięcej,
costanowiłoznaczneobciążeniedlakadry
nauczającej.Przyrostdemograficznyludno-
ścipostawiłwtrudnejsytuacjiszkolnictwo
podstawowe.W1932r.przeprowadzono
kolejnąreformę,którautrwaliłatrójstopnio-
48
48Z.Knakiewicz,Deflacjapolska1930–1935,Warszawa1967,s.60;Z.Landau,J.Tomaszewski,Wielkikryzys
1930–1935,Warszawa1983,s.59–70;J.Skodlarski,Zaryshistorii,s.266–276.
49M.Drozdowski,Politykagospodarczarządupolskiego1936–1939,Warszawa1963,s.50–60;A.Jezierski,Problemy
rozwojugospodarczegoziempolskichwXIXiXXwieku,Warszawa1984,s.87;J.Skodlarski,Zaryshistorii,s.285,
288–312.
50J.Piłsudski,Pismazbiorowe,t.4,Warszawa1937,s.40–50.
51HistoriaPolski,red.TadeuszJędruszczak,Warszawa1978,s.464.
52Ibidem,s.471.
