Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IIRzeczpospolita
Budowaportu
wGdyni
Ryc.2.
WtymczasiePiłsudskizrezygnowałzsze-
fostwasztabugeneralnegoorazprzewodnic-
twawRadzieWojennej,poczymudałsię
nandobrowolnewygnanie”doSulejówka19.
Wybranynastanowiskopremierawgrudniu
1923r.WładysławGrabskidokonałudanej
reformyskarbowejiwalutowej.Sukcesrefor-
mystałsięmożliwydziękiuzyskaniuprzez
premieraszerokichpełnomocnictw20.Część
historykówokresodupadkurząduGrabskie-
gow1925r.doprzewrotumajowegowroku
następnymuważazatypowyprzykładnsej-
mowładztwa”21.Wciągu5latprzedzama-
chemmajowymkierowałopaństwempol-
skim11rządów.Ichdorobekpolitycznybył
znaczny
,zważywszynazakończeniebudowy
państwowychgranic,uchwaleniekonstytucji
marcowej,przeprowadzenieudanejreformy
finansowo-walutowej,opanowaniewstrzą-
sówspołecznychw1923r.wKrakowie,Ło-
dzi,wZagłębiuDąbrowskimiBorysławiu,
rozpoczęciebudowyGdyni,podjęciewojny
celnejzNiemcamiw1925r.Pojawiłysię
równieżczarnechmuryzagrażająceprzyszło-
ścimłodegopaństwa.Zatakieuznaćtrzeba
układyRosjiiNiemiecwRapallo(16kwiet-
nia1922r.),którychtajneklauzuleprze-
widywałyniemiecko-sowieckiewspółdzia-
łaniegospodarcze,polityczneiwojskowe,
atakżeTraktatyReńskiezawartewLocarno
w1925r.,wktórychNiemcyzastrzegłysobie
praworewizjigranicyzPolską22.
Krytycznywobecnsejmowładztwa”oraz
świadomzagrożeńzewnętrznychPiłsudski
dokonałwmaju1926r.wojskowegozama-
chustanu,zmuszająclegalnyrządiprezyden-
tadoustąpieniazesprawowanychurzędów.
Wtejsytuacjizgromadzenienarodowedoko-
nałowyboruprezydentawosobieIgnacego
Mościckiego23.Przewrótmajowybyłkrwawy
,
ponieważczęśćwojskawystąpiławobronie
legalnejwładzy24.Piłsudski,pragnącwzmoc-
nieniastrukturpaństwowych,skłoniłsejm,
któregonierozwiązał,donowelizacjiustroju
państwa,tj.poszerzeniawładzyprezydenta,
umożliwieniarządowiwydawaniazatwier-
dzonychprzezsejmdekretóworazreorga-
nizacjiwojska.Wtensposóbsejmwsensie
prawnymzamachwojskowyzalegalizował,
tymbardziejżeprerogatywyparlamentu
niezostaływdrastycznysposóbograniczo-
ne;rządbyłnadalodpowiedzialnyprzed
42
19P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.240.
20S.Karpiński,Pamiętnikdziesięciolecia1915–1924,Warszawa1931,s.250;W
.Grabski,Dwalatapracyupodstaw
państwowościnaszej,Warszawa1927,s.25–28.
21P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.278–280;A.Albert,Najnowszahistoria,s.156–157.
22P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.251,268–270;W
.Balcerak,PolitykazagranicznaPolskiwdobieLocarna,
Wrocław1967,s.53–58;J.Krasuski,Stosunkipolsko-niemieckie1871–1939,Warszawa1967,s.72–79.
23A.Albert,Najnowszahistoria,s.162;J.Rzepecki,Wspomnieniaiprzyczynkihistoryczne,Warszawa1956,s.11–25;
HistoriaPolski,t.4,cz.3,Warszawa1978,s.15–16;M.Rataj,Pamiętniki,Warszawa1965.
24A.Albert,Najnowszahistoria,s.165–167.
