Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1030Białkaiproteom
19
stosunkowoliczne.Wtypowejkomórcessakówok.2000białeknależydotejkate-
gorii.Gdyporównujesięproteomyróżnychkomórekssaków,obserwujesiętylko
niewielkieróżnicedotycząceklasybiałeklicznych.Sugerujeto,żewiększośćznich
należydobiałekmetabolizmupodstawowego(ang.housekeepingproteins),
biorącychudziałwpodstawowychreakcjachbiochemicznychwkomórce.Białka
związanezwyspecjalizowanymifunkcjamikomórkiprzeważniestosunkowo
nieliczne,chociażistniejąwyjątki,np.ogromneilościhemoglobinywkomórkach
czerwonychkrwinek.
ProteomjestsyntetyzowanywprocesietranslacjimRNA,któryjestczęścią
składowątranskryptomu.Napoczątkulat50.,wkrótcepoodkryciustruktury
podwójnejhelisyDNA,wielubiologówmolekularnychstarałosięwymyślić,
wjakisposóbaminokwasymogłybyprzyłączaćsiędomRNAwuporządkowany
sposób.Jednakwewszystkichproponowanychmodelachprzynajmniejkilkawią-
zańmusiałobybyćkrótszychlubdłuższychniżdopuszczalnaodległośćzgodna
zprawamichemiifizycznejidlategowszystkietemodeleodrzucono.Niepewność
ostatecznierozwiałw1957r.FrancisCrick,przewidującistnieniecząsteczki
adaptorowej,któramogłabyłączyćmRNAzsyntetyzowanympolipeptydem.
Wkrótcepotemuświadomionosobie,żecząsteczkamiadaptorowymitRNA.
Pouznaniutegofaktuzwróconouwagęnarybosomy-struktury,naktórychsyn-
tetyzowanebiałka.StopniowozrozumianoszczegółyprocesutranslacjimRNA
nabiałka(sekcja13.3).
Innymaspektemprocesusyntezybiałek,któryinteresowałbiologówmole-
kularnychwlatach50.,byłprobleminformacyjnyodnoszącysiędodrugiego
istotnegopowiązaniatranskryptomuzproteomem:kodgenetycznypowinien
określać,wjakisposóbsekwencjamRNAjesttłumaczonanasekwencjęamino-
kwasówwbiałku.Wlatach50.XXw.zorientowanosię,żekodgenetyczny,aby
mógłkodowaćinformacjęowszystkich20aminokwasachwchodzącychwskład
białek,musibyćkodemtrójkowym.Oznaczato,żejedenznakkodu,czylikodon,
musiskładaćsięztrzechnukleotydów.Koddwuliterowymiałbytylko42=16
kodonów,coniewystarczadozakodowaniawszystkich20aminokwasów,pod-
czasgdykodtrzyliterowymożemieć4
3
=64kodony.Kodgenetycznyrozszyfro-
wanowlatach60.napodstawieanalizypolipeptydówpowstałychpotranslacji
syntetycznychmRNAoznanejlubprzewidywalnejsekwencjiwbezkomórko-
wychsystemachtranslacji.Zastosowanorównieżtestywykorzystująceoczysz-
czonerybosomyipozwalająceokreślić,jakieaminokwasywiążąsięzryboso-
memwobecnościmRNAoznanejsekwencji.Poukończeniutychdoświadczeń
okazałosię,że64kodonymożnapodzielićnagrupy.Kodonywchodzącewskład
jednejgrupykodująjedenaminokwas(rys.1.26).Tylkotryptofanimetionina
kodowaneprzezjedenkodon,wszystkiepozostałeaminokwasyprzezdwa,
UUU
UUC
UUA
UUG
CUU
CUC
CUA
CUG
AUU
AUC
AUA
AUG
GUU
GUC
GUA
GUG
Phe
Leu
Leu
ile
Met
Val
UCU
UCC
UCA
UCG
CCU
CCC
CCA
CCG
ACU
ACC
ACA
ACG
GCU
GCC
GCA
GCG
Pro
Thr
Ala
Ser
UAU
UAC
UAA
UAG
CAU
CAC
CAA
CAG
AAU
AAC
AAA
AAG
GAU
GAC
GAA
GAG
His
Tyr
stop
Lys
Asn
Gln
Asp
Glu
UGU
UGC
UGA
UGG
CGU
CGC
CGA
CGG
AGU
AGC
AGA
AGG
GGU
GGC
GGA
GGG
Cys
stop
Trp
Arg
Ser
Arg
Gly
Rys.1.26.Kodgenetyczny0kodony
wmrnAodczytywanewkierunku
5!3!objaśnienietrzyliterowych
skrótównazwaminokwasów-tab.1.2