Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Taswobodaporuszaniasiędotyczyłatakżeniewolnikówdomowych.Moglioni
beztruduprzemieszczaćsię,aletylkowmiastachiwioskach,wktórychżyli,
udawalisięnatarg,załatwialisprawydlawłaściciela,czyodwiedzalisąsiadów.
Próbaucieczkikończyłasięnaogółniepowodzeniemikarązanadużycie
zaufania.WkrajuHausaukształtowałasięgrupazawodowychłowców
niewolników,którzychwytalizbiegówiodstawialiichdoprawowitychwłaścicieli.
Zprawnegopunktuwidzeniaistniałazasadniczaróżnicamiędzyczłowiekiem
wolnymaniewolnikiem.Nieuzewnętrzniałasięonajużtaksilniewżyciu
społecznymczygospodarczym.Niewolnicymoglimiećwłasnychniewolników,
acijeszczeinnych.Nierzadkousługiwaliimwolniobywatele!Zdarzałosię,
żeniewolnicyosiągalinajwyższestanowiskawsłużbiepaństwowej.Zostawali
sławnymiuczonymimuzułmańskimilubdowódcamiwojskowymi,
odpowiedzialnymizaloscałegomiasta-państwa.ZarównowładcyHaɓe,jak
emirowiefulańscy,oddawaliswecórkizażonywpływowymludziomostatusie
niewolników.Dziecitakiejksiężniczkizrodzonewzwiązkumałżeńskim
zniewolnikiembyływolnymiczłonkamirodumęża,atymsamymniemogły
pretendowaćdourzędówzarezerwowanychdlaniewolników.Niewolnicy
wDaurzebylitakpotężni,żew1906r.dokonaliwyboruemirabezkonsultacji
ztradycyjnąradąwolnychelektorów[Smith1959:242].
Hausańczycyusługinowozdobytychniewolnikówwykorzystywalinaogół
dogranicmożliwości,abyjaknajszybciejuczynićichwpełniproduktywnymi.
Napoczątkubylioninędznieżywieniiubierani,alepopewnymczasiestopniowo
wrastaliwrodzinępana.Wkońcu,przynajmniejniektórzy,bylitraktowanitak,jak
inniczłonkowierodziny
.Jednakżepośmierciniewolnikajegopanzabierałzwykle
znacznączęśćpozostawionegospadku,aresztabyładzielonamiędzydzieci
zmarłego.Potomstwomałżeństwaniewolnikównależałodowłaścicielamatki-
niewolnicy.Jeśliumierałpanzostawiającmałedzieci,odpowiedzialnyizaufany
niewolnikdomowymógłczasowoprzejąćjegofunkcje.Pochodzenieetniczne
niewolnikaniemiałoznaczenia.Praktykatabyłajednymzesposobów
przyjmowaniadospołecznościHausaludzizinnychgrupetnicznych.
WłaścicieleniewolnikówpochodziliwkrajuHausazróżnychwarstw
społecznych.Byliwśródnichuczenimuzułmańscy,którzypowierzaliimswe
domostwa,bymóccałkowiciepoświęcićsięswemupowołaniu.Doważnych
właścicieliniewolnikówzaliczalisięteżkupcy,aprzedewszystkimwładcy,ludzie
szlachetniiurzędnicypaństwowi,wolniczyrównieżniewolnicy.Wwielkich
miastachznaczącaliczbaniewolnikównależaładoobcychkupców,głównie
północnoafrykańskich.Własnychniewolników,zarównokobiety,jakimężczyzn,
miałyteżżonyzamożnychobywateli.Częstootrzymywałyonedopomocymłode
niewolnice,ofiarowywaneimprzezmężów,jakodary.Muzułmańscywłaściciele
mieliobowiązekkształceniaswychniewolnikówiichnawracanianaislam.
Wykształceniniewolnicyuzyskiwaliwolnośćiczasamizostawaliludźmiwielce
uczonymi.
Formalnezniesieniehandluniewolnikami(w1807r.przezWielkąBrytanię
iw1817r.przezFrancję)bynajmniejniezlikwidowałotegoprocederuwkraju
Hausa.Doprowadziłoonotylkodoupadkuniewolnictwaeuropejskiego.Natomiast
wewnętrzneniewolnictwoafrykańskieutrzymywałosiędopierwszych
dziesięciolecibieżącegostulecia.NiewolnicykalifatuSokotobylizatrudnianiprzy
realizacjiwielkichprzedsięwzięć,jakplantacyjnaprodukcjarolniczaikopalnictwo,
przyczynialisiędorozwojurzemiosłaihandlu.Centralneobszarykalifatu
odnotowałyznaczącywzrostrzemiosłatekstylnego,rymarskiego,metalowego
ihodowliinwentarzadomowego.Odpowiedzianowtensposóbnawzrost
zapotrzebowanianaproduktyhausańskiepozagranicamikalifatu[Cooper
1994:64].
