Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zastosowanie.Powysuszeniubądźwyprażeniumogąbyćspożywanewdrobnych
ilościach.Tłoczysięznichtakżeolejarachidowy
.Doniedawnaodgrywaływażną
rolęwnigeryjskimihandluzagranicznym,apiramidyułożonezworków
wypełnionychorzeszkamibyłyimponującącechąkrajobrazuKanoiinnychmiast.
Hausańczycyuprawiajątakżeroślinybulwiaste.Bogatywskrobięmaniok
spożywanyjesttakjakunasziemniaki,bądźprzerabiasięgonamączkę,zwaną
kassawa.Jam(ignam)służy,międzyinnymi,doprzygotowania
tuwoo
.Różnego
rodzajusłodkieziemniakispożywasiępougotowaniulubupieczeniu.
Wogrodachprzydomowychuprawiasięwielerodzajówwarzyw(pomidory,
cebulę,czosnek,fasolę,dynie),przyprawy(różnegatunkipieprzu)orazhoduje
drzewaowocowe(bardzokwaśnecytrynyipapaje,czylidrzewamelonowe).
PodróżnicyeuropejscyXIXw.zwracaliszczególnąuwagęnarozliczneogrody
warzywneisadyowocowewokółKano,któremiałyświadczyćowyrafinowanych
gustachkulinarnychjegomieszkańców.
Wielkieznaczeniemauprawaroślinprzemysłowych:bawełnyiindygowca.
PlantacjebawełnyzajmująogromneobszaryregionówZamfary,Zarii,Kano,
KatsinyiGobiru.Hausańskietkaninyzbawełnysłużyłyniegdyś,jakopłacidło
nawetwsławnymmieściehandlowymTimbuktu.Indygowiecjestrośliną
wieloletnią,zktórejuzyskujesięniebieskikolordobarwieniatkanin.Najwięcej
uprawiasięgowokolicachKano,przetoutarłosiępowiedzenie:„Indygojest
bogactwemKano”[Mischlich1942:142].WkrajuHausaintensywnieuprawiano
tytoń,sprzedawanywTimbuktuiwBornouzyskiwałonwysokieceny
.Obecnie
corazbardziejrozszerzasięuprawatrzcinycukrowej.
Hausańskątechnikarolniczaopierasięnaumiejętnymwykorzystaniu
naturalnychwłaściwościśrodowiska.Sztucznesposobypodniesieniażyzności
glebyzaczętostosowaćdopierowostatnichdziesięcioleciach.Tradycyjniepola
nawożonoodpadamidomowymi,składnikamikompostowymiiodchodami
zwierzątdomowychbądźteżbydłafulańskiego.Ważnąrolęodgrywatakże
wypalaniebuszu,kiedytopodpalasięwykarczowaneiwyschniętemniejsze
drzewaorazkrzewy,atakżesuchetrawy
.Uzyskanywtensposóbpopiółużyźnia
glebę.Takametodapoprawywalorówzieminazywasiężarowąuprawąroli.
Wielkieicennedrzewa—baobaby,papaje,tamaryndy,bananowce,masłosze
ipalmy—pozostawianonapolachzewzględunaichużyteczność.Naprzykład,
nadrzewachtamaryndyżerowałyjedwabnikiiwytwarzałynici,któreużywano
dohaftowaniamiejscowychtkanin[Mahdi1978:10].
Hausańczycystosowali(ipoczęściczyniątonadal)przenośnysystemuprawy
ziemiwpostaciugorowaniaiodłogowania.Systemugorowypolega
nawykorzystaniupolaprzez3-5lat,apotemuprawianiagodla„wypoczynku”,
czylibezobsiewania.Wdrugimsystemiepoleleżyodłogiemprzez15-30lat.
Zarastaonochwastamiistajesiębuszem,którywchwiliprzystąpieniadouprawy
należywykarczować.Dlapodniesieniawydajnościprzenośnegosystemuuprawy
ziemistosujesięsiewymieszanewrodzaju:sorgoiproso;orzeszkiziemne
iproso;bawełna,tytoń,maniokitp.Pozwalająonenaracjonalnewykorzystanie
siłyroboczej,nabardziejrównomiernerozłożeniewysiłkupodczaspracpolowych,
nawydłużenieokresuzbioróworaznadłuższeutrzymanieżyznościgleby
[Sliedziewskij1974:47].Powszechniestosujesiępłodozmian,czyliściśle
określonenastępstworoślinuprawianychwkolejnychlatach(np.bawełna-sorgo
lubproso-orzeszkiziemne).
Nawadnianiespotykasięgłówniewprzydomowychogrodach,któreuprawiają
wyłączniekobietyidzieci.Używasiędotegokołowrotka,żurawiaczysystemu
wąskichkanałów.Polauprawnenawadniasięjedyniewdolinachwielkichrzek
(Sokoto,Kaduna).Stosujesięwówczaszalewowysystemnawadniania:wezbrane
