Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zabórrosyjski
15
(1807)orazguberniwileńskiejigrodzieńskiej(1817–1819)zniesieniapod-
daństwachłopów.Pańszczyznapozostaładominującąformągospodarowania
doreformywłościańskiej1861r.
Miastamiałyniewielkieuprawnieniasamorządowe–wybierałybur-
mistrzówiradnych,magistratysprawowałytakżesądynadmieszkańcami.Żydzi
zostaliprzypisanidokahału(gminywyznaniowej),mieliobowiązekosiedlania
sięwmiastach,zakaznabywaniaziemi,prawouprawianiahandluirzemiosła,
ponosiliznaczneciężarypodatkowe.PrzepisyzezwalająceŻydomnaosiedlanie
siętylkow15zachodnichguberniachCesarstwa(1791)powodowały,żena
„ziemiachzabranych”powstałynajwiększewEuropieskupiskaludnościżydow-
skiej.PodczaspanowaniaAleksandraIpodjętopróbęuregulowaniakwestii
żydowskiej(StatutourządzeniuŻydów,1804),alebezwiększychrezultatów.
Wbrewdeklaracjomoposzanowaniureligiimieszkańcówrządrosyjski
jużodIrozbiorudążyłdopodporządkowaniasobieKościołakatolickiego,by
tymsamymosłabićiograniczyćwpływypolskie.Polskośćikatolicyzmwza-
borzerosyjskimbyłypowiązanezesobąściśleprzezcałąepokęporozbiorową.
Przedewszystkimniszczonostrukturyorganizacyjnepozostałepoczasach
polskich.Znoszonodotychczasoweitworzononowediecezjebezoglądaniasię
naRzym,wczympomagałuległyKatarzynieIIbiskupStanisławJanBohusz
Siestrzeńcewicz,mianowanyarcybiskupemmohylewskim(1782),anastępnie
metropolitąKościołarzymskokatolickiegowRosji,copokilkulatach–dążąc
douładzeniastosunkówzRosją–papieżzatwierdził.Utrzymanoteż,mimo
kasatyprzezpapieżaKlemensaXIVw1773r.,zakonjezuitów,którynadal
rozwijałdziałalnośćedukacyjnąiwspierałpolitykękościelnąKatarzynyII.
W1798r.carskimukazemutworzono6diecezji(zgodniezadministracyjnym
podziałemnagubernie)wWilnie,Worniach(naŻmudziwguberni
kowieńskiej),Łucku,Żytomierzu,KamieńcuPodolskimiMińsku,podległych
metropoliiwMohylewie,co,wzwiązkuznawiązaniemstosunkówmiędzy
PetersburgiemaWatykanem,sankcjonowałaKuriarzymska.Liczbękatolików
wtychdiecezjachszacujesięnaok.1640tys.(1804),stopnioworosłateżliczba
kościołówikaplic,parafiiorazduchownych.Natomiaststałąpraktykąbyło
mianowaniebiskupówprzezcara(zamilczącązgodąRzymu),ograniczanie
kontaktuhierarchiikatolickiejzRzymemizakazogłaszaniadokumentów
papieskichbezzgodywładzpaństwowych.WPetersburguutworzonoKolegium
Duchowne(1801)pełniącefunkcjenadzorcze,zmetropolitąnaczele.Kościół
katolicki,mającywczasachprzedrozbiorowychuprzywilejowaną,takżena
mocyUstawyrządowejz1791r.,pozycjęwpaństwiepolskim,byłograniczany,
awniektórychokresachdyskryminowany,hierarchiakatolickazostałapo-
zbawionauprawnieńpolitycznych.
WznaczniegorszejsytuacjiznalazłsięKościółgreckokatolicki(unicki),
ostrozwalczanyprzezcaratiCerkiewprawosławnązaodszczepieństwoodpnia
