Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KONSTYTUCJAMARCOWA
Wschodnich.SprawiłotonapolskiejludnościWarmiiiMazurwrażenie,żedni
niepodległejPolskisąpoliczone.WtejsytuacjigłosowanieskończyłosiędlaPol-
skiklęską.12VIII1920r.,wprzededniurozstrzygającejbitwyoWarszawę,Rada
AmbasadorówwParyżuuznaładotychczasowągranicęPrusWschodnich,oddając
PolscejedynieniewielkieskrawkiterytoriumnaMazurachinadWisłą.
ŚląskCieszyński.Wtrakcieofensywybolszewickiejdoszłoteżdoniekorzyst-
negodlaPolskirozstrzygnięciasporuoŚląskCieszyński.Napodstawiedecyzji
konferencjiwSpa,28VIIRadaAmbasadorówzadecydowałaozaniechaniuplebi-
scytuiarbitralnympodzialetegoregionu.ZespornegoobszaruPolskaotrzymała
1tys.km2i143tys.ludności,Czechosłowacjazaś-1,3tys.km2oraz284tys.
ludności.Postronieczeskiejpozostałookoło120tys.ludnościpolskiej.
33
205
KONSTYTUCJAMARCOWA
Uchwaleniekonstytucji.Pooddaleniugroźbybolszewickiej„zawieszeniebroni”
międzypartiamizaczęłosiękruszyć.ZkoalicyjnegorząduWitosaodeszlinajpierw
przedstawicieleprawicy,anastępniePPSiPSL„Wyzwolenia”.GabinetWitosa
straciłcharakterkoalicji,astałsięrządemcentrowym.WSejmienastąpiłoprzy-
spieszeniepracnadkonstytucjąpaństwa.Porozważeniukilkupomysłów,Komisja
KonstytucyjnaSejmuwystąpiłazprojektem,któregokształtwynikałzprzewagi
prawicyicentrumwkomisji.Zakładałonograniczeniekompetencjiprezydentana
rzeczparlamentu,gdyżprawicaobawiałasię,iżprezydentemzostaniePiłsudski.
Wtrakciedebatykonstytucyjnejwlutymimarcu1921r.lewicausiłowałaprze-
forsowaćzwiększenieuprawnieńprezydentailikwidacjęSenatu.Ostateczniepro-
jektKomisjiKonstytucyjnejuległniewielkimpoprawkom.Uchylononaprzykład
postanowienie,żeprezydentemmożezostaćtylkoPolakikatolik.Naosiągnięcie
kompromisuwpłynąłwdużejmierzefakt,że20III1921r.miałsięodbyćplebiscyt
naGórnymŚląsku.Uznano,żeszybkieuchwaleniekonstytucjibędzie,obokwłaś-
niezawartegopokojuzRosją,mocnymatutemPolskiwopiniiGórnoślązaków.
17III1921r.SejmUstawodawczyuchwaliłuroczyścienowąustawęzasadniczą.
Zasadykonstytucjimarcowej.Konstytucjaskładałasięzsiedmiurozdziałów:
I-Rzeczpospolita,II-Władzaustawodawcza,III-Władzawykonawcza,IV-
Sądownictwo,V-Powszechneprawaiobowiązki,VI-Postanowieniaogólne,
orazVII-Postanowieniaprzejściowe.OrganamiustawodawczymimiałybyćSejm
iSenat,wybieraneco5latwwyborachpowszechnych,równych,bezpośrednich,
tajnych,proporcjonalnychprzezobywateli,którzyukończyli21lat(Sejm)i30lat
(Senat).Prawowybieralnościmieliobywatelepowyżej25lat(Sejm)i40lat(Senat).
Prawoinicjatywyustawodawczejposiadałrównieżrząd.SejmowipodlegałaNaj-
wyższaIzbaKontroliPaństwa.Władzęwykonawcząsprawowaliprezydentirząd.
WyboruprezydentadokonywaćmiałoZgromadzenieNarodowe,złożonezczłon-
kówSejmuiSenatu,razna7lat.Prezydentreprezentowałkrajnazewnątrz,
atakżemiałpraworozwiązywaniaSejmu,aletylkozazgodą3/5senatorów.Rola
prezydentabyłazatemograniczona.Rząd-odpowiedzialnyprzedSejmem-nie
