Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
PRÓBYSTABILIZACJI
(1924-1926)
401
REFORMASKARBOWO-WALUTOWA
Programnaprawyskarbu.Choćsytuacjaspołecznaiekonomicznapodkoniec
1923r.byłatragiczna,kryzysrządowynietrwałdługo.19XII1923r.prezydent
WojciechowskipowołałpozaparlamentarnygabinetGrabskiego,któregogłów-
nymzadaniembyłoratowanieskarbu.ProgramtakiprzedstawiłGrabskiSejmowi
następnegodnia,uzyskującpoparcieprawicyicentrumorazneutralnąprzychyl-
nośćlewicy.Przeciwrządowinaprawyskarbugłosowałymniejszościnarodowe
idwajposłowiekomunistyczni.ProgramGrabskiegozakładałzrównoważenie
budżetuizastąpieniemarkipolskiejpełnowartościowymzłotym.Celetezamie-
rzałGrabskiosiągnąćprzezprzyspieszeniewpłatnadzwyczajnegopodatku
majątkowego,waloryzacjępodatkówiredukcjęwydatkówpaństwowych.Dla
realizacjitychzadańzasadniczeznaczeniemiałaszybkośćdziałania,toteżnowy
premierzażądałodSejmunadzwyczajnychpełnomocnictwdowydawaniaustaw
wsprawachzwiązanychzreformą.11I1924r.Sejmprzyjąłustawęonaprawie
skarbuireformiewalutowej,przyczymrząduzyskałnadzwyczajneuprawnienia
na6miesięcy.
Przebiegreformy.Rządbłyskawicznieprzystąpiłdodziałania.Przyspieszono
płatnościnadzwyczajnejdaninymajątkowej,skróconoterminywpłatzwalory-
zowanychpodatkówbezpośrednich,podniesiononiektórestawki.Dlazlikwido-
waniadeficytuPolskichKoleiPaństwowych,któryobciążałbudżet,podniesiono
taryfykolejowe.Ostryreżimoszczędnościowynarzuconoadministracjipaństwo-
wej,likwidującdwaministerstwa:robótpublicznychizdrowia.Uruchomionoteż
interwencjęgiełdową.Sprzedażwalutostałymkursieprzezrządzahamowała
spadekkursumarkipolskiej.Gdyzarysowałasięperspektywazrównoważenia
budżetu,rządzaprzestałemisjimarek.Utrwaliłotostabilnośćichkursu.
28IV1924r.nowopowołany,prywatnyBankPolski,któryzastąpiłdotych-
czasowącentralnąinstytucjęemisyjną-państwowąPolskąKrajowąKasęPożycz-
kową,rozpocząłdziałalność,wymieniając1,8mlnmarekpolskichza1złotego.
Złotymiałustawowepokryciew30%zapasówkruszcowo-dewizowychBanku
Polskiego.ObokbanknotówBankuPolskiegodopuszczonodoobiegubilonemi-
towanyprzezskarbpaństwa.Ustanowienienowejinstytucjiemisyjnejjakobanku
prywatnegozniewielkimudziałempaństwazapobiecmiałonaprzyszłośćauto-
