Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
303
PROBLEMYIKONFLIKTY(1921-1923)
NARASTANIEKONFLIKTUWEWNĘTRZNEGO
Inflacja.Odbudowagospodarkipolskiejbyłaniezwykletrudnazewzględuna
zniszczeniaibrakkapitału.Polskanieotrzymałażadnegoodszkodowaniaod
walczącychnajejtereniemocarstwzaborczych,arządpolskiniemógłzdobyć
znaczącejpomocygospodarczejzzewnątrz.Niepewnośćsytuacjiwewschodniej
EuropieodstraszałainwestorówzachodnichodlokatwPolsce.Zniechęcałyich
dodatkowotwierdzeniapropagandyniemieckiejoPolscejako„państwiesezono-
wym”.Nacelekredytowaniaodbudowypaństwomogłoprzeznaczaćtylkośrodki
budżetowe,ate,nawetpozakończeniuwojnyzbolszewikami,byłyograniczone.
Stanbudżetupaństwastalewyglądałźle.Oilewrokubudżetowym1921
dochodyskarbuwyniosły105mldmarekpolskich,wydatki268mldmarek,
adeficyt163mldmarek(155%dochodów),otylew1922r.deficytbudżetowy
wwysokości470mldmarekwyniósł94%dochodów.Drukmarekpolskichstał
siędlabudżetugłównymźródłemdochodów.Wzwiązkuztymstalerósłobieg
pieniężny.Ponieważwzrosttenwyprzedzałprzyrostmasytowarówiusług,rosły
ceny.Inflacjastwarzałabardzokorzystnewarunkidlaprzedsiębiorców,którzy
mogliprzerzucaćczęśćkosztównaspołeczeństwo:malałyrealnekosztykredytu,
obciążeniapodatkoweikosztyrobocizny,płacenominalnebowiemnaogółnie
nadążałyzawzrostemkosztówutrzymania.Użytkownicydeprecjonującegosię
pieniądzatracilinajegoprzetrzymywaniu.Koniunkturainflacyjnaprzyspieszała
jednakodbudowę,gdyżzwiększałazatrudnienie,cowrazzrosnącąskłonnością
dokonsumpcjipowodowałorozszerzaniesięrynku.Inflacjasprzyjałateżekspor-
towi.Korzystnakoniunkturainflacyjnatrwaławzasadziedomarca1923r.
Chwiejnośćukładówparlamentarnych.Wmomencieuchwaleniakonstytu-
cjiSejmUstawodawczyspełniłswepodstawowezadanie,jednak18V1921r.
przedłużonokadencjęSejmuiNaczelnikaPaństwadoczasuukonstytuowaniasię
nowychwładz.Zależałonatymszczególnieprawicy,którachciałaprzeprowadzić
niektóreustawyomniejszościachjeszczewSejmieUstawodawczym,obawiając
się,żewnowychwyborachzdobędąonesilneprzedstawicielstwo.
PorozpadziekoalicjistanowiącejpodstawęrząduWitosagabinettenprze-
trwałjeszczejakiśczas,alewewrześniu1921r.ostatecznieustąpił.Podwutygo-
dniowymkryzysienowyrządpozaparlamentarny,aletolerowanyprzezcentrum
ilewicę,stworzyłAntoniPonikowski.Wczerwcu1922r.naskutekodmowykredy-
tówwojskowych,którychżądałNaczelnikPaństwa,gabinetPonikowskiegoupadł.
DoszłodokonfrontacjiPiłsudskiegozSejmem,którywymijającoodpowiedział
nażądanieNaczelnikaojasneokreśleniejegokompetencjiwsprawieustana-
wianiarządu.PokolejnymkryzysiegabinetowymJózefPiłsudskipowołałrząd
ArturaŚliwińskiego,aleitengabinetupadłpokrótkimczasie.Prawicapostawiła
wręczwniosekowotumnieufnościdlaPiłsudskiego.NaczelnikPaństwazwyciężył
ipowołałkolejnyrządpozaparlamentarnytolerowanyprzezcentrumilewicę,na
któregoczelestanąłJulianNowak.
Wybory1922r.WyborydoSejmuiSenatuodbyłysię5XI1922r.Zgłoszonoaż
19listkandydatów.ZapowiedzianybojkotzrealizowalidośćskutecznieUkraińcy
