Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TRWAŁEPROWIZORIUMRZĄDOWE
49
matycznemukorzystaniuprzezrządzkredytuopartegonainflacyjnymdruku
banknotów.WramachreformyGrabskiprzeprowadziłteżreorganizacjębanków
państwowych.PowołanodożyciaBankGospodarstwaKrajowego,anowepod-
stawyprawneotrzymałytakżePocztowaKasaOszczędnościiPaństwowyBank
Rolny.Ujednoliconorównieżsystemmonopoliskarbowych:tytoniowego,spiry-
tusowego,solnego,loteryjnegoizapałczanego.
Efektyreformy.Pierwszyetapreformyskarbowo-walutowejGrabskiego
zakończyłsięsukcesem.Dużąrolęodegrałoprzekonaniespołeczeństwa,że
reformazostaniezrealizowana.Gdynawiosnę1924r.cenynominalneprzestały
rosnąć,apłacerealnewzrosły,nasilałosiępowszechnezaufaniedorządu,tak
istotneprzytegotypuoperacjach.Robotnicybylinawetskłonnidoustępstw,
byumożliwićrealizacjęreformy.Większośćjejciężarówponiósłjednakkapitał
prywatny,płacącogromnądaninęmajątkową.Wartoteżpodkreślić,żewprzeci-
wieństwiedoinnychkrajóweuropejskich,któreprzeprowadziłypoIwojnieświa-
towejpodobnereformy,opierającsięnapożyczcezagranicznej,naprawaskarbu
wPolscedokonałasięwyłączniesiłamikrajowymi.Wzrostciężarówpodatkowych
dlaprzedsiębiorcówiziemianmusiałsięodbićnakoniunkturzewkraju,toteż
wrazzpostępamiwrównoważeniubudżeturosłyopóźnieniapodatkowewśród
przedsiębiorców.
402
TRWAŁEPROWIZORIUMRZĄDOWE
PodstawapolitycznarząduGrabskiego.Wobecolbrzymiegoznaczeniareform
realizowanychprzezGrabskiegojegorząd,choćniedarzonyznaczącymiwzglę-
damiprzezżadnezestronnictw,byłpopieranyjakorozwiązanieprzejściowe.
Dlategoteżmiałdużąswobodęmanewruikorzystałztolerancjilewicy,widzącej
wnimgwarancjęprzedrządamiprawicy,itejostatniej,któraniemiałasiłyprzejąć
władzyiobawiałasięnadmiernychwpływówlewicy.Zawieszeniebronimiędzy
partiaminiebyłojednakpełne.Zczasemzakreswyrozumiałościlewicystawałsię
większy,astratypropagandoweponiosłystronnictwawiększościparlamentarnej
z1923r.,uwikłanewgłośneaferypolityczne.W1924i1925r.osłabłatakżepo-
zycjaPSL„Wyzwolenie”,któreopuściłoparuradykałów-założylionokrypto-
komunistycznąNiezależnąPartięChłopską-atakżegrupaposłówumiarkowanych
oponującychprzeciwzbytradykalnym,ichzdaniem,tezomwsprawiereformy
rolnej.ZorganizowalionibliskiJózefowiPiłsudskiemuKlubPracyzKazimierzem
Bartlemnaczele.Podkoniec1925r.dalszych17posłów„Wyzwolenia”utworzyło
StronnictwoChłopskiezJanemDąbskimiJanemStapińskimnaczele.
ZaburzenianaKresachWschodnich.Wlecie1924r.zaostrzeniuuległasytu-
acjanaKresachWschodnich.PrzenikającezterenuZSRRzbrojneoddziałydywer-
syjne,znajdująceoparciewczęścimiejscowejludnościbiałoruskiejiukraińskiej,
napadałynapolskiedwory,miasteczkaorazurzędyidygnitarzypolskich.Na
przykładwnocyz3na4VIII1924r.grupadywersantówuzbrojonychwbroń
maszynowąigranatyopanowałaprzygranicznemiasteczkoStołpce.5IX1924r.
