Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KULTURAPOLSKANAPROGUNIEPODLEGŁOŚCI
37
niższeodwydatków.Różnicępokrywałjedyniedrukbanknotów,corodziłoinfla-
cję.Dopierowkwietniu1920r.ujednoliconoobiegpieniądzaprzezzastąpienie
różnychkrążącychdotądwalutmarkąpolską,emitowanądośćdowolnieprzez
PolskąKrajowąKasęPożyczkową.
Reformyspołeczne.Państwopolskieodradzałosięwwarunkachrewolucji
społecznej,ajegopierwszyrządmiałcharaktersocjalistyczny.Zapowiadanej
wlistopadzie1918r.nacjonalizacji„dojrzałych”dotegogałęzigospodarkinie
zrealizowano,gdyżwSejmiezabrakłodostatecznegopoparciadlatejidei.Nato-
miastjużwpierwszychdniachswegourzędowaniarządMoraczewskiegowpro-
wadziłkorzystnedlarobotnikówustawodawstwosocjalne:46-godzinnytydzień
pracyzangielskąsobotą,ubezpieczeniachoroboweorazinspekcjępracy,biura
pośrednictwapracyiochronęprawnąlokatorów.W1922r.uprawnieniateuzu-
pełnionoustawąopłatnychurlopachpracowniczych.
Wielkieemocjewywoływałaodpoczątkuniepodległościreformarolna.Wobec
dużejkoncentracjiwłasnościziemskiejorazogromnejliczbyludnościbezrolnej
imałorolnejmasychłopskieoczekiwały,żewładzeodrodzonejPolskiprzepro-
wadząradykalnąparcelacjęwiększejwłasności.Podnaciskiempartiichłopskich
10VII1919r.SejmUstawodawczyprzyjąłuchwałęozasadachreformyrolnej,
wktórejokreślonogórnągranicęposiadaniaziemiod60do180ha(wyjątkowo
400hanaKresachWschodnich).Uchwałataniebyłajednakprawem.Podczas
ofensywybolszewickiejwlipcu1920r.sprawareformyrolnejpowróciła,gdyż
konsolidacjawsiwobronieniepodległościstawałasięsprawąnajwiększejwagi.
15VII1920r.Sejmuchwaliłustawęoreformierolnej,przyjmującmaksimum
posiadaniaziemiod180do400ha.Wywłaszczeniemiałoodbywaćsięzaodszko-
dowaniemrównympołowiewartościrynkowejziemi.Wkrótcepotemwykonanie
reformyzostałojednakskomplikowaneprzezdyskusjęnadkonstytucyjnąochroną
własności.Zgodniezszerokąopiniąniepełneodszkodowaniezaziemięstanowi-
łobypogwałcenieprawawłasności,zagwarantowanegowartykule99konstytucji.
Wzwiązkuztymwykonaniereformyzawieszonoirozpoczęłysięniezwykledłu-
gieitrudnedebatyoostatecznyjejkształt.
Mimoogromnychtrudnościbilansgospodarczypierwszych3latniepodle-
głościwypadłpomyślnie.Mimozacofania,zniszczeń,nieustabilizowanychgra-
nic,zagrożeniazewnętrznegoikoniecznościunifikacjiróżnorodnychdzielnic
krajuPolsceudałosięwyjśćzwycięskozciężkiejpróby.Ukształtowałysięgranice
iustrójdemokratyczny,stworzonoaparatpaństwowy,wszybkimtempieodbu-
dowywanozniszczenia,rosłyprodukcjaizatrudnienie.Cenątychosiągnięćbyła
jednaknarastającainflacja.
302
KULTURAPOLSKANAPROGUNIEPODLEGŁOŚCI
Oświataiszkolnictwo.Społeczeństwopolskieweszłowokresniepodległości
obciążonesilnymzacofaniemekonomicznymikulturalnym.Wzaborzepruskim
istniałwprawdzieobowiązekszkolnydladzieciod6do14lat,lecznauczanie
