Содержание книги

перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
24
1.Przemykającsięmiędzyspadającymikroplami
hamowania
początek
początek
obrotu
(a)
obrótspowodowany
przezprzedniekoła
tarcie
początkowy
(b)
obrót
tarcie
kierunek
jazdy
tarcie
obrótspowodowany
przezprzedniekoła
początkowy
(c)
obrót
tarcie
Rysunek1.2.(a)Odwróceniesamochodunaskutekostre-
gohamowania;siłytarcianaoponachdla(b)przedniego
napędui(c)tylnegonapędu
wtymsamymkierunku,wktórympoczątkowoza-
cząłsięobracaćsamochód.Obrótsięzatempotęgu-
jeisamochódsiękręci.
Jeślisamochódmanapędtylny,rolesiłtarcia
naprzednichitylnychkołachzamieniająsię,ale
przewagęmamomentobrotowykółtylnychiobra-
cająsięoneprzeciwniedopoczątkowegokierunku
obrotu(rys.1.2c).
Typowarada,jakądajesiękierowcom,gdysa-
mochódzaczynasięobracać,jesttaka,abyskrę-
calikoławkierunkuzgodnymzzamierzonym
kierunkiemjazdy.Wtensposóbnaprzednichko-
łachtworzymymomentobrotowyprzeciwnydo
ichobrotu,jednakprzybrakuumiejętnościmożna
przeholowaćiwniekontrolowanysposóbskręcić
wdrugąstronę.
1.7.Poślizgczybezpoślizgu
Wyobraźsobie,żeprowadziszsamochódiduży
łośwyskakujenadrogęwpewnejodległościprzed
tobą.Załóżmyteż,żetwójsamochódniemasys-
temuABS.Czynależyzablokowaćkoła,hamując
takostro,jaktotylkomożliwe,czyużyćhamul-
cówjaknajmocniej,aletak,abynieblokowaćkół?
Ajeślitwójsamochódwpadniewpełnypoślizg,
dlaczegokoniectegopoślizgujesttakraptowny?
Odpowiedź
Różneporadnikizazwyczajprzeko-
nujądodrugiegowyboru,słuszniewskazując,że
tarcienakołachpowodujezatrzymaniesamocho-
du.Gdykołasięobracają,tarcierośniedopewnej
wartościmaksymalnej,zależnejodsiłyhamowa-
nia.Jeślizahamujeszmocniej,kołasięzablokują
ioponybędąsięślizgać.Tarciejestwtedymniejsze
idrogahamowaniamusibyćdłuższa.
Chybanajlepiejzahamowaćnatylemocno,aby
kołabyłynagranicypoślizgu,anastępniezatrzy-
maćsięnanajkrótszejdrodze?Nocóż,taknapraw-
tobyćmożejednaknie,ponieważtenwybór
możezwiększyćdrogęhamowaniao25%wpo-
równaniuzdrogąhamowaniaprzyzablokowanych
kołachipełnympoślizgu.
Jednakargumentzporadnikówzdwóchpowo-
dówmożebyćnierozsądnywnagłychwypadkach.
Popierwsze,prawieniemamyczasunaekspery-
mentyzhamowaniem.Drugipowódmazwiązek
zmomentemobrotowymprzyłożonymdosamo-
choduprzezsiłytarcianakołach:temomentyob-
rotowezazwyczajszarpiąsamochodemdoprzodu,
próbującobrócićgowokółpoziomejosiprzecho-
dzącejprzezśrodekciężkości(rys.1.3).Próbaob-
rotuzmniejszaobciążenietylnychkółizwiększa
obciążenieprzednich.
Przypuśćmy,żehamujemynatylemocno,
żesamochódjestnagranicypoślizgu.Ponieważ
wszystkiekołanadalsięobracają,aobciążenie
tylnychkółzmalało,więctylnekołanagranicy
poślizgu(anieprzedniekołazdodatkowymob-
ciążeniem)itarcienatylnychkołachjestmniejsze.
Jeśliprzednieitylnehamulcejednakowe,tarcie
naprzednichkołachmatakąsamąmałąwartość,
więccałkowitasiłatarciadziałającanasamochód
jestmałaidrogahamowaniajestdługa.
zwiększony
tarcie
nacisk
próbaobrotu
tarcie
środekciężkości
zwiększony
nacisk
Rysunek1.3.Samochódszarpanywprzódpodczasha-
mowania