Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Znaczenieteoretycznych
podstawwpsychologii
klinicznej
Wykazano,żerozwójpsychologiiklinicznejpozo-
stawałpodwyraźnymwpływemróżnychnurtów
uprawianiapsychologiijakonauki.Wiedzateore-
tycznazzakresupsychologiijestniezwykleróż-
norodnazarównopodwzględemformalnym,jak
itreściowym.Autorzyanalizującypoziomna-
ukowościpsychologicznychteoriitwierdzą,że
wpsychologiiuprawnionesąróżnepodejścia
(Paszkiewicz,1983;Zamiara,1974).Oznaczeniu
wielościtychpodejśćpisząautorzypracmono-
graficznychnatematosobowości(Oleś,2003)ijej
zaburzeń(CierpiałkowskaiSoroko,2014).Pogląd
takidominujeteżwpodręcznikachzzakresu
psychopatologii(Seligman,WalkeriRosenhan,
2003;Cierpiałkowska,2007)ipsychologiiklinicz-
nej(Sęk,2008f).Zrozważańzawartychwtych
pracachwynika,żewpsychologiiklinicznejmoż-
nawyodrębnićkierunkiteoretycznegomyślenia
oprzedmiocie,metodachbadań,odiagnozieite-
rapii,którezuwaginapodobnezałożeniaonto-
logiczneiepistemologicznespełniająwarunki
wiedzyparadygmatycznej.Psychologkliniczny
wzależnościodpodejmowanychproblemówteo-
retycznych,badawczychipraktycznychnawiązu-
jedoróżnychdziałówpsychologii–zwłaszczado
koncepcjiczłowiekaijegorozwoju,dopsycholo-
giiogólnej,psychologiispołecznejiśrodowisko-
wej,dowiedzyostresieiradzeniusobie.Wtych
obszarachwiedzaoczłowiekuijegoaktywności
wzdrowiuichorobiemapostaćogólnychicało-
ściowychteoriinależącychdoróżnychpara-
dygmatycznychorientacjiiwęższychkoncepcji.
Przybierateżczęstoformęmodelinominalnych
isprawdzonychempirycznie.Ważne,abyba-
daczipraktykmiałświadomość,czyidojakiej
wiedzyodwołujesięwswoimdziałaniu.
2.2.Teorie,orientacje
imodelewpsychologii
klinicznej
Zdefinicjipsychologiiklinicznejwynika,żere-
prezentancitejdziedzinywykorzystująwswoim
myśleniuogólneteorieadaptacjiczyregulacji
psychicznejzachowańpoto,abyopisaćiwyja-
śnićmechanizmyzdrowegoizaburzonegoprze-
biegutychzjawisk.Wswoimpostępowaniuana-
lizująfunkcjebiologicznejednostki,właściwości
podmiotowewpostaciróżnicindywidualnych
idynamikirozwojuosobowości.Jednocześnie
biorąpoduwagęśrodowisko,kontekstżycia
idziałaniaorazaktualnesytuacje.
Donajbardziejpodstawowejwiedzynależą
teoriepsychologiczne,zwaneteżkoncepcjami
człowieka,teoriamizachowaniaizjawiskpsy-
chicznych.Tworząonepewnezbiorypodejść(por.
Paszkiewicz,1983),któresąnatylespójne,że
przyjęłosięwodniesieniudonichużywaćtermi-
nówUpsychologicznawiedzaparadygmatyczna”
lubUkierunkipsychologii”czyUorientacjewpsy-
chologii”.
Sątoteoriezawartewkierunkachpsycho-
dynamicznych,behawioralno-poznawczych,fe-
nomenologiczno-egzystencjalnychorazinterak-
cyjno-systemowych.Orientacjeskładającesię
zpodobnychteoriiróżniąsięmiędzysobązałoże-
niamicodonaturyczłowieka,uwarunkowania
zachowańirozwoju(zdrowia),przyczynpatolo-
gii,metodpoznawaniaibadaniaorazprzewidy-
waniaiprojektowaniazmianwzachowaniu(Sęk,
2008b).Psychologowiekliniczniodkrywająteza-
łożeniawtokustudiówinterpretacyjnychipre-
cyzującychróżnekoncepcje.Współcześniecoraz
częściejwymieniasięteżpodejścieneuronauko-
weisocjobiologiczne.
Wśródteoriistosowanychwmyśleniuklinicy-
stysątakie,którespełniająkryteriadobrejteorii
BLOKROZSZERZAJĄCY2.1.Kryteriapoziomunaukowościteorii
Dokryteriówpoziomunaukowościiużytecznościteoriizaliczono:
1)wszechstronność–obejmujeszerokizakreswyjaśnianiazjawisk;
2)prostotę–wprostysposóbwyjaśniazjawiska;
3)spójność–niezawieratezwzajemniesprzecznych;
4)testowalność–zteoriidajesięwyprowadzićhipotezy,którepodlegająprocesowikonfirmacji–falsyfikacji;
5)trafnośćempiryczna–większośćhipotezpostawionychtrafnienapodstawieteoriiudajesięzweryfikować;
6)użyteczność–teoriamawartośćaplikacyjną,pozwalatworzyćprogramydziałań,np.terapeutycznych;
7)twórczość–teoriamamocheurystyczną,prowadzidonowychpytańiodkryć.
Źródło:McAdams,1994;za:Oleś,2003,s.32.
37
