Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Orientacjapatogenetycznaisalutogenetycznaiichznaczeniedlapsychologiiklinicznej
siępojedynczymczłowiekiem,aledziaławśro-
dowiskuiwspółpracujezludźmi,którzysąjego
zdaniemzdolnidozachowaniazdrowialubjego
odzyskania,atakżedorozwoju,iktórzymogą
wodpowiednioukształtowanymśrodowisku
iwarunkachwziąćodpowiedzialnośćzapoziom
swojegofunkcjonowaniaidzielićjązinnymi
ludźmi(Sęk,2001a).
Takżeproblemyzawodupsychologaklinicz-
negomożnaopisać,przywołującróżnemodele
pracyzawodowej.Wewcześniejszychokresach
rozwojupsychologiiklinicznejwyodrębniano
modelasystentapsychiatrycznego,modellabo-
rantalubmodeltechnika(Obuchowski,1965;
CierpiałkowskaiSęk,2015).Wszystkietemodele
pracyograniczaływróżnymstopniumożliwość
wykorzystaniawiedzyikompetencjipsychologa
klinicznegoibyłylubsąwyrazemdominacjire-
gulacjiinstytucjonalnych.Współcześnieuzasad-
nionesąwewspółpracyzinnymispecjalistami
wpublicznychiniepublicznychośrodkachopieki
zdrowotnej,takichjakszpitale,sanatoria,ośrodki
interwencjikryzysowej,modelkonsultacyjny
imodelzespołudiagnostyczno-terapeutyczne-
go.Modelkonsultacyjnyrealizująpsychologowie
zakładówpsychologiiklinicznejwwielospecjali-
stycznychszpitalach,adoichzadańnależądia-
gnozapsychologicznegoaspektustanuzdrowia
iprzedstawieniepropozycjiuwzględnieniawle-
czeniumetodpsychologicznych.Modelpartner-
skiejzespołowejpracyrealizująpsychologowie
ośrodkówleczeniazaburzeńpsychicznychzorga-
nizowanychwspołecznościterapeutyczne.
2.2.2.Aspektyujmowania
psychologiiklinicznej
Wbadaniachiupowszechnianiupsychologiikli-
nicznejprzedstawiasięproblematykęskoncen-
trowanąnawybranejgrupiezjawisk.Przykładem
takiegopodejściamożebyćspołecznapsycholo-
giaklinicznaipsychologiaklinicznazorientowa-
nanaproblemachrozwojuczłowieka.
WpodręcznikuSpołecznapsychologiakliniczna
podredakcjąHelenySęk(2000)zgodnieztytułem
dominowałoujęciespołeczneproblemówklinicz-
nych.Zjawiskafunkcjonowaniaspołecznego
iwiedzazpsychologiispołecznejsłużyływtym
podejściudoopisuzdrowiaizaburzeń,wyjaśnia-
niazjawiskzapomocąpojęćinterakcji,więzi,ról
społecznychipostaw,wzajemnychrelacjioraz
działania
kontekstu
społeczno-kulturowego.
Wujęciutymzwracanoteższczególnąuwagęna
społeczneprzyczynyzdrowiaizaburzeńoraz
konsekwencjezachowańjednostkowychdla
strukturspołecznych(takiejakpatologiawładzy,
zarządzaniaiinstytucjiitp.)
MartinSeligman,ElaineWalkeriDavid
Rosenhan(2003)uważająnatomiast,żeproblemy
zaburzeń
psychicznych
należy
rozpatrywać
zpunktuwidzeniawspółczesnejwiedzyorozwo-
juczłowieka,gdyżokresyrozwojowestanowią
odrębneryzykodlazdrowiaitofazarozwojowa
współdecydujeopostacizaburzeńalbooodmien-
nychszansachrozwoju.Oznaczeniudlapsycho-
logiiklinicznejmodeliakcentującychrozwojowe
ujęciepsychopatologiipisząteżLidiaCier-
piałkowskaiHelenaSęk(2006).Wtympodejściu
przyjmujesię,żekażdyrodzajzaburzeńudziec-
ka,młodzieńca,dorosłegoiosobystarejjestwyni-
kiemwspółdziałaniaczynnikówbiologicznych,
psychologicznychispołecznych.Wzajemneinter-
akcjemiędzyludźmi,sposóbzaspokajaniapo-
trzebirealizacjizadańżyciowychtworząkon-
tekstsprzyjającyrozwojowiizdrowiulub
warunkującyróżnerodzajepatologii.Zaburzenia
występującenaróżnychetapachżyciaczłowieka
możnawięcujmowaćtakżejakozaburzenieroz-
wojupsychospołecznego(por.teżSęk,2008f).
2.3.Orientacja
patogenetyczna
isalutogenetyczna
orazichznaczenie
dlapsychologiiklinicznej
2.3.1.Podejściepatogenetyczne
Wpodejściupatogenetycznym(por.Cierpiał-
kowskaiSęk,2002;Sęk,2001a,2008b,2015)domi-
nujepytanieoprzyczynęchorobyioczynniki
warunkującezaburzeniastrukturalneifunkcjo-
nalneróżnychnarządówciała,strukturifunkcji
psychicznychorazsystemówiwięzispołecznych.
Wklasycznejwersjitegopodejściaanalizowano
39
