Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Etykapostępowaniapsychologaklinicznegowbadaniachnaukowychipraktyce
5.2.Metodologicznywymóg
intersubiektywnościjako
jedenzwarunków
etycznościbadania
naukowego
wpsychologiiklinicznej
Naukowawiedzapsychologiczna–takżezzakre-
supsychologiiklinicznej–awięctaka,którapo-
wstałajakorezultatkontrolowanegobadania
empirycznego,jestintersubiektywna.Cotozna-
czy?Możemyowiedzywytworzonejprzezpsy-
chologa(aletakżeinnegoprzedstawicielanauk
empirycznych)powiedzieć,żejestintersubiek-
tywna,jeśli:(1)jestzrozumiaładlainnychspecja-
listówi(2)możliwejestuzyskanieowejwiedzy
wbadaniachpowtórzonychprzezinnychpsycho-
logów.Wpierwszymwypadkumówimy–za
KazimierzemAjdukiewiczem(1983)–żejestona
intersubiektywniekomunikowalna.Wdrugim
wypadkumówimyzaś,żejestonaintersubiek-
tywniekontrolowalna.Tedwawarunkiskładają
sięnasłabązasadęracjonalnościAjdukiewicza.
Mówiącwwielkimskrócie,słabazasadaracjonal-
nościUsłuży”odróżnianiuwiedzynaukowej(ra-
cjonalnej)odnienaukowej(irracjonalnej).
Intersubiektywnakontrolowalnośćbadania
naukowegowiążesięzwymogiemjegorepliko-
walności.Badaniaprowadzoneprzezpsycho-
logów–jeżelichcemyjeopatrzyćprzymiot-
nikiemUnaukowe”–podlegająreplikacjomisą
powtarzalne.
Nagrunciepsychologiiklinicznejzasadyte
oznaczająto,żekażdyodpowiednioprzygotowa-
nypsychologklinicznypowinienmóc–napod-
stawiedostarczonegoprzezautoraopisuczy
Uscenariusza”pierwotnegobadania–przeprowa-
dzićanalogicznebadanieiuzyskać,wgranicach
dopuszczalnegobłędu,identycznywynik.
ChavaFrankfort-NachmiasiDavidNachmias
(2001,s.31–32),autorzypopularnegopodręcznika
metodologiibadańspołecznych,napisali:
[...]byćintersubiektywnymoznacza,żewiedza
(ogólnie)imetodologianauk(szczególnie)muszą
byćkomunikowalne.Zatem,jeżelijedennauko-
wiecprowadzibadania,toinnymożejepowtórzyć
iporównaćzesobądwazbiorywyników.Jeżeliza-
stosowanoprawidłowąmetodologięi(cozakłada-
my)warunki,wjakichprzeprowadzonobadanie,
czyzdarzenia,jakienastąpiły,nieuległyzmianie,
tomamyprawooczekiwaćpodobnychwyników.
Warunkimogąsięzmienićiwtedypojawiąsięno-
weokoliczności.Istotnośćintersubiektywności
tkwijednakwzdolnościnaukowcówdorozumie-
niaiocenianiametodinnychorazdoprowadzenia
podobnychobserwacjiwcelupotwierdzeniafak-
tówiwnioskówempirycznych.[...]Pytanieocha-
rakterzemetodologicznymjestzawszeograniczo-
nedopytania,czyotrzymanewynikiobserwacji
mogąbyćwykorzystanewkolejnychbadaniach,
nawetgdykonkretnyobserwatorprzestałbyćdalej
częściąkontekstu.
Badanieempirycznezasługujezatemnamia-
nonaukowego,jeżelimożnaje–odtwarzając
pierwotne(oryginalne)warunki,wktórychzo-
stałoprzeprowadzone(składająsięnanie:cha-
rakterystykaosób,którewzięływnimudział,
charakterystykasytuacjibadawczej,aparatura,
narzędziapomiarowe,procedurystatystyczne
itp.)–niezależnieodautorabadaniaoryginalne-
gopowtórzyćiuzyskaćzbliżonewyniki.Niemoż-
napowiedzieć–gdyskupimysięnabadaniach
prowadzonychprzezpsychologów–żewyniki
musząbyćtakiesame,gdyżtrzebazałożyćpe-
wienpoziombłędu.Badanianiesąprowadzone
widealnychwarunkach,przezidealnychbada-
czy,którzyposługująsięidealnąaparaturą.
Trzebateżprzyjąćkonsekwencjewynikające
zperspektywyhistoryczno-kulturowejispecyfiki
okresurozwojowego,wktórymznajdująsię
badaneosoby.Błądzapewnebędziemniejszy
wbadaniachprowadzonychwlaboratoriachche-
micznychczybiologiikomórki,awiększywba-
daniachpsychologicznychzudziałemosób,które
odpowiadająnapytaniakwestionariuszyosobo-
wości.Ajeślichodziobadaniapsychologiczne,to
łatwiejoudanereplikacjewbadaniachlaborato-
ryjnychprowadzonychwparadygmacieneuroko-
gnitywistycznymniżwbadaniachwobszarze
psychologiiszkolnej.Niemniejjednakoczekuje-
my,żeówbłądniebędziezbytduży.Tylkotaki
wynikjestbowieminteresującyzpunktuwidze-
niazasadykumulacjiwiedzynaukowej,któryda
sięzreprodukowaćdostatecznieprecyzyjnie
wróżnychmiejscachkuliziemskiej,przezkom-
petentnychbadaczy.Psychologiacorazczęściej
zbliżasięwarsztatowodonaukprzyrodniczych
iprzejmujeichwzorcemetodologiczneitymteż
tłumaczyćmożnanaciskkładzionynarepliko-
walnośćbadańempirycznychprowadzonych
przezpsychologów.
84[[[
