Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Psychologiaklinicznaizdrowiaapsychopatologia–wzajemnezależności
powezaburzeniaosobowości)iniespecyficznych
zaburzeń(pozostałe)(por.rozdz.14).
4.2.4.Rozpowszechnieniezaburzeń
psychicznychiich
współwystępowanie
Epidemiologiajestnaukąoczęstościwystępo-
waniairozmieszczeniuzaburzeńpsychicznych
ichoróbsomatycznychorazoczynnikachbiolo-
gicznych,psychicznychiśrodowiskowychjewa-
runkujących(Wciórka,2002a;Kiejna,Ryma-
szewskaiGrzesiak,2003).Odlatprowadzisię
badania,którepodejmujązagadnienianietylko
epidemiologiczne,takiejakrozpowszechnienie
iwspółwystępowaniezaburzeńpsychicznych,
lecztakżekwestieocenysystemuopiekizdro-
wotnej.Ocenataobejmujezapotrzebowanie,do-
stępnośćiskutecznośćusługpsychiatrycznych,
psychoterapeutycznychipsychospołecznych.
Nadrzędnymcelemtychbadańjestzwiększenie
efektywnościzarządzanialeczeniemosóbzróż-
nymiproblemamiorazzaburzeniamipsychicz-
nymiizachowania.
Gdywlatach90.XXw.zdrowiepsychiczne
stałosięjednymzpriorytetówŚwiatowej
OrganizacjiZdrowia,wówczaswięcejuwagipo-
święconostworzeniutakichnarzędzibadaw-
czych,któreumożliwiłybybardziejwiarygod-
nebadania.Skonstruowanom.in.wystarczająco
trafnyirzetelnyZłożonyMiędzynarodowyKwe-
stionariuszDiagnostyczny(np.CompositeInter-
nationalDiagnosticInterview,CIDI),któryumo-
żliwił
uzyskanie
zarówno
globalnych,
jak
inarodowychwyników.Wynikibadańzlat2001–
2003wramachmiędzynarodowegoprojektuko-
ordynowanegoprzezWHOpokazały,że57,4%an-
kietowanychwciągużyciadoświadczyłoróżnych
zaburzeńpsychicznych,a32,4%–wrokupoprze-
dzającymbadanie.Rozpowszechnieniezaburzeń
wciągużyciaukobiet(56,5%)imężczyzn(58,4%)
okazałosiępodobne.Stwierdzono,żezpowodu
depresjiwielkiejcierpiwciągużycia16,9%,
awostatnich12miesiącach6,8%;zpowoduza-
burzeńafektywnychdwubiegunowych–odpo-
wiednio4,4i2,8%;zpowoduuzależnieniaodal-
koholu–13,2i3,1%;zpowoduuzależnienia
odśrodkówpsychoaktywnych–8,0i1,4%;zpo-
woduschizofrenii–1i1%(www.hep.med.
76[[[
harvard.eu/nes).Okazałosię,żeistniejąznaczące
różnicewrozpowszechnieniuzaburzeńpsy-
chicznychwśródróżnychnarodowości,np.wSta-
nachZjednoczonychnajbardziejnarażonananie
jestgrupaLatynosów.Globalniedostępnośćle-
czeniaokazałasięstosunkowoniska–między
32a78%osóbzzaburzeniamipsychicznyminie
otrzymujepomocyterapeutycznej(GurejeiStein,
2014;szerzejzob.KasprzakiKiejna,2010;Kan-
torska-Janiec,Kiejna,ŚwiątkiewicziZagdań-
ska,2009).
Polskiebadaniazwykorzystaniemtychsa-
mychnarzędzinagrupieosóbwwieku18–64lat
pokazały,żewciągużyciau23,4%osóbrozpo-
znanojednoz18badanychzaburzeńpsychicz-
nych.Wśródnichcoczwartaosobadoświadczała
więcejniżjednegozaburzenia,aco25.–trzech
iwięcej.Donajczęstszychnależałyzaburzenia
związanezużywaniemsubstancji(12,8%),wtym
nadużywanieiuzależnienieodalkoholu(11,9%)
oraznadużywanieiuzależnienieodnarkotyków
(1,4%),costanowiponad3mlnPolakównaduży-
wającychiokoło700tys.osóbuzależnionychod
substancjipsychoaktywnych.Drugagrupazabu-
rzeńpodwzględemrozpowszechnieniatozabu-
rzenianerwicoweilękowe,wśródktórychdonaj-
częstszychnależąfobiespecyficzne(4,3%)ifobie
społeczne(1,8%).Ogółemwszystkiepostacieza-
burzeńnerwicowychdotycząokoło9,6%popula-
cji.Depresjaoróżnymnasileniuzgłaszanabyła
przez3%populacji,natomiastzaburzeniaekster-
nalizacyjne(np.opozycyjno-buntownicze,zabu-
rzeniazachowania)dotycząokoło3,5%badanych
(Wciórka,2013,2014).
Badania
epidemiologiczne
wskazują,
że
zwiększasięliczbaosóbcierpiącychnaróżneza-
burzeniapsychiczneizachowania,wkonse-
kwencjiwzrastazapotrzebowanienarozmaite
rodzajeiformyopiekizdrowotnej.
4.3.Kategoriewyjaśniające
zdrowieizaburzenia
psychicznewpsychologii
klinicznej
Pojęciawpsychologiiklinicznejipsychopatologii
mająnietylkoróżnąstrukturęformalną,ale,jak
jużwspomniano,odnosząsiędoróżnychpozio-
