Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.6.Ograniczeniazakresuiperspektywy
31
obserwowane,pomimopodobieństwtechnologicznychitendencjidouniformizacji
form,sposobówdziałaniaitreściprzekazuorganizacjimedialnych.Niektórehisto-
rieinstytucjimediówmasowychprezentująjejako„zachodniwynalazek”rozprze-
strzeniającysięzAmerykiiEuropynaresztęświatawprocesie„modernizacji”.Ist-
niejąjednakrównieżinneujęcia,asamorozprzestrzenianiesięmediówmasowych
niesprawiawrażeniaprocesujednokierunkowegoczyzgóryzdeterminowanego.
Krótkomówiąc,proponowaneujęcieteoriizkoniecznościma„zachodnie”skrzywie-
nie.Zapleczeteoretycznezostałozaczerpniętewznacznejmierzezanglojęzycznych
źródełzachodnich,zwłaszczaeuropejskichipółnocnoamerykańskich,ztychteżre-
gionówpochodząnaogółdaneprzywoływanewceluprzetestowaniakoncepcji.Nie
znaczyto,żeniesąonetrafnewprzypadkuinnychrealiów,aleznaczy,żewnioskisą
wstępneimożepojawićsięuzasadnionapotrzebasformułowaniaiprzetestowania
koncepcjikonkurencyjnych.
Naturarelacjimiędzymediamiaspołeczeństwemzależyoduwarunkowańcza-
suiprzestrzeni.Jakzauważyłemwcześniej,książkatawgruncierzeczyzajmujesię
mediamiikomunikowaniemmasowymwnowoczesnych,wysokorozwiniętychpań-
stwachnarodowych,mającychzwykledemokratycznegospodarkiwolnorynkowewłą-
czonewszerszymiędzynarodowyukładgospodarczychipolitycznychstosunkówwy-
miany,konkurencjiorazdominacjiikonfliktu.Doświadczeniemediówmasowychwy-
glądazapewnezupełnieinaczejwspołeczeństwach„niezachodnich”,zwłaszcza
ocharakterzemniejindywidualistycznym,abardziejwspólnotowym,mniejświeckim,
abardziejreligijnym.Istniejąinnetradycjeteoriiipraktykimediów,mimożezachod-
niateoriamediówstałasięczęściąhegemonicznego,globalnegoprojektumedialne-
go.Różniceniesątylkokwestiąwyższegolubniższegopoziomurozwojugospodar-
czego,wgręwchodząrównieżgłębokieróżnicekulturoweorazzróżnicowaniazwią-
zanezdługimdoświadczeniemhistorycznym.Problemmawięcprzyczynygłębszeniż
tylkonieuniknionyetnocentryzmautora,ponieważwsamejtradycjigłównegonurtu
naukowejtradycjisocjologicznejleżyzakorzenieniewmyśliZachodu.Alternatywne
wobecnaukspołecznychujęciaproponowaneprzezculturalstudiessą–aczzinnych
powodów–niemniejzachodniewswejnaturze.
Badaniekomunikowaniamasowegoniemożeuniknąćpytańowartościorazkwe-
stiikonfliktuspołecznegoipolitycznego,mimożejegocelemjestprzedstawienie„obiek-
tywnego”obrazuteoriiidanychempirycznych.Wkażdymspołeczeństwieistniejąukry-
telubjawnenapięciaisprzeczności,któreczęstorozciągająsięnasferęmiędzynarodo-
wą.Mediasązkoniecznościzaangażowanewtesporneobszary,jakoproducenci
idystrybutorzyznaczeńnadawanychzdarzeniomikontekstomżyciaspołecznego,
zarównoprywatnego,jakipublicznego.Zniniejszychuwagwynika,żeniemożnaocze-
kiwać,iżbadaniekomunikowaniamasowegodostarczyneutralnejteoretycznieispraw-
dzonejnaukowowiedzyo„skutkach”lubznaczeniuczegoś,cojestogromniezłożonym
iintersubiektywnymzbioremprocesów.Ztychsamychpowodówczęstotrudnosfor-
mułowaćteoriekomunikowaniamasowegopoddającesięsprawdzianomempirycznym.
Nicdziwnego,żepoleteoriimediówcharakteryzujesięrównieższerokimzróż-
nicowaniemperspektyw.Możnaczasemwskazaćróżnicęworientacjachbadawczych