Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.7.Różnerodzajeteorii
33
wymiarom:podziałomnahumanistykęinaukiścisłe,podejściejakościoweiilościo-
we,subiektywizmiobiektywizm.Zróżnicowanietostanowipoczęściwyrazkoniecz-
negopodziałupracywszerokimobszarzebadawczymimultidyscylinarnycharakter
badaniamediów.Zarazemjednakczęstoobejmująonekonkurencyjnelubsprzeczne
koncepcjetego,jakstawiaćpytania,prowadzićbadaniaiformułowaćwyjaśnienia.Te
dwiemożliwościsąniezależneodsiebienawzajemidefiniujączteryróżneperspekty-
wyoglądumediówispołeczeństwa(diagram1.1).
Teczteryperspektywymożnaopisaćnastępująco:
(1)Perspektywamedialno-kulturalistyczna,przyznającapierwszeństwotreściiformie
przekazumedialnegoorazsubiektywnejrecepcjikomunikatówmedialnychuwa-
runkowanejprzezbezpośrednieotoczeniejednostki.
(2)Perspektywamedialno-materialistyczna,podkreślającaorganizacyjne,finansowe
itechnologiczneaspektymediów.
(3)Perspektywasocjokulturalistyczna,podkreślającawpływczynnikówspołecznychna
produkcjęmedialnąiodbiórorazfunkcjonowaniemediówwżyciuspołecznym.
(4)Perspektywasocjomaterialistyczna,postrzegającamediaiichprzekazgłównie
jakowyrazsiłiuwarunkowańpolityczno-ekonomicznychimaterialnych.
1.7.Różnerodzajeteorii
Jeślitraktowaćteorięnietylkojakosystemtwierdzeńocharakterzepraw,lecz
jakousystematyzowanyzbiórkoncepcji,którepomagajązrozumiećpewnezjawisko,
kierowaćpraktycznymdziałaniemlubprzewidywaćjegokonsekwencje,możnawy-
różnićconajmniejpięćrodzajówteoriiznajdującychzastosowaniedokomunikowa-
niamasowego.Możnajeokreślićnastępująco:teorienaukowa,kulturowa,normatyw-
na,operacyjnaizdroworozsądkowa.
Naukowateoriamediówdostarczaogólnychtwierdzeńcodonatury,funkcjo-
nowaniaiskutkówkomunikowaniamasowego,napodstawiesystematycznejiobiek-
tywnejobserwacjimediówiinnychstosownychźródeł,którezkoleimożnasprawdzić
ikonwalidowaćlubsfalsyfikowaćzapomocąpodobnychmetod.Współcześnieistnie-
jewieletakichteorii;znichpochodziznacznaczęśćtreścitejksiążki.Teorietesąjed-
nakdośćluźnopowiązane,niezbytjasnosformułowane,anawetdośćniespójne.Ich
zakrestematycznyjestbardzoszeroki–odogólnychpytańocałespołeczeństwoażpo
drobiazgoweaspektyindywidualnegoprzekazuiodbioruinformacji.Teorietebiorą
swójpoczątekzróżnychdyscyplin,szczególniezsocjologii,psychologiiinaukpoli-
tycznych.Pewne„naukowe”teoriezajmująsięzrozumieniemtego,cosiędzieje,in-
ne–krytyką,jeszczeinnezaś–praktycznymzastosowaniemwprocesachinformacji
publicznejlubzbiorowejperswazji.
Teoriakulturowajestznaczniebardziejzróżnicowana.Wniektórychswoich
odmianachmaonacharakteroceniający,zmierzającdoocenyróżnychkulturowych
artefaktówzgodniezpewnymkryteriumjakości.Niekiedyjejcelbywawręczodmien-
