Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Rozdzia∏1.Wprowadzenie
nurtulewicowego(postępowegolubliberalnego)iprawicowego(konserwatywnego).
Teorialewicowajestnaprzykładkrytycznawobecwładzysprawowanejprzezmedia
kontrolowaneprzezwielkieglobalnekorporacje,podczasgdyteoriekonserwatywne
wskazująna„liberalneskrzywienie”informacjilubnaszkody,jakiemediawyrządzają
wsferzetradycyjnychwartości.Istniejerównieżróżnicamiędzypodejściemkrytycznym
ipodejściemstosowanymwzakresieteorii,niekonieczniepokrywającasięzpodziałem
politycznym.PaulLazarsfeld(1941)określiłjąjakoprzeciwieństwopodejściakrytycz-
negoipragmatycznego.Teoriakrytycznadążydoujawnieniapodłożaproblemów
iwadpraktykimedialnejipowiązaniajejwspójnysposóbzkwestiamispołecznymi
opartyminaokreślonychwartościach.Teoriapragmatycznastarasięużyćrozumienia
procesówkomunikacyjnychdorozwiązaniapraktycznychproblemówzwiązanychzbar-
dziejefektywnymwykorzystaniemkomunikowaniamasowego(zob.Windhal,Signit-
zer1991).Możnatakżerozróżnićdwieinneosiepodziałówteoretycznych.
Jednaznichoddzielaorientację„mediocentryczną”od„socjocentrycznej”.Ta
pierwszaprzyznajekomunikacjiznaczniewięcejautonomiiiwpływów,koncentrując
sięnawłasnejsferzeaktywnościmediów.Teoriamediocentrycznapostrzegamedia
masowejakopodstawowyczynniksprawczyzmianyspołecznej,aktywizowanyprzez
nieustannypostęptechnologiikomunikacyjnej.
Napodstawiedwuwymiarówmożnawyróżnićczterygłówneorientacje:socjo-
centrycznośćlubmediocentrycznośćorazkulturalizmlubmaterializm.
DIAGRAM1.1
Wymiaryirodzajeteoriimediów
Mediocentryczne
1
Kulturalistyczne
3
Socjocentryczne
2
Materialistyczne
4
Poświęcarównieżznaczniewięcejuwagiposzczególnymprzekazommedialnym
ipotencjalnymkonsekwencjomoddziaływaniaróżnychrodzajówmediów(drukowa-
nych,audiowizualnych,interaktywnychitp.).Teoriasocjocentrycznapostrzegame-
diaprzedewszystkimjakoodbiciesiłspołecznychiekonomicznych.Teoriamediów
możewięcwłaściwiebyćzaledwieszczególnymprzypadkiemzastosowaniaogólnejteo-
riispołecznej(zob.Golding,Murdock1978).Niezależnieodtego,czymediasą,czy
teżniesąsiłąnapędowąspołeczeństw,zpewnościąprawdąjest,sąonesiłąnapędową
teoriikomunikowaniamasowego,którareagujenakażdąistotniejszązmianętechno-
logiiistrukturymediów.
Druga,dodatkowaliniapodziałurozgraniczateoretyków,którychzaintereso-
wania(iprzekonania)leżąwsferzekultury,itych,którzyuwzględniająprzedewszyst-
kimsiłyiczynnikimaterialne.Podziałtenodpowiadawprzybliżeniupewnyminnym
