Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Gawęcki(red.),
Ż
ywieniecz
ł
owieka.Podstawynaukio
Ż
ywieniu,Warszawa2010
ISBN978-83-01-16320-4,©byWNPWN2010
WkońcuXVIIiwXVIIIwiekuskrystalizowałsięrodzajisposóbodżywiania
ludnościpolskiej.Odznaczałsięondużąliczbądań,różnorodnościąsposobów
przyrządzaniapotraw(gotowanie,pieczenie,duszenie,zakwaszanie)orazznacz-
nymudziałemmięsa,tłuszczuiprzypraw.Ustabilizowałysiętakżeporyspożywa-
niaiskładzasadniczychposiłków,tj.śniadań,obiadówikolacji.
WokresierozbiorówPolski(koniecXVIIIwiekudopoczątkówXX)duży
wpływnaodżywianieludnościmielizaborcy(Rosjanie,Prusacy,Austriacy).
Wpływtendodziśuwidaczniasięwzróżnicowaniuzwyczajówżywieniowychitra-
dycyjnychpotrawspożywanychwróżnychregionachkraju.
Podrugiejwojnieświatowejodbudowapaństwawinnejsytuacjitopograficz-
nejiinnymsystemiepolitycznymzaważyłazdecydowanienasposobieodżywiania
polskiegospołeczeństwa.Wyżywieniewdrugiejpołowielatczterdziestychipięć-
dziesiątychodznaczałosiędośćmałymspożyciemproduktówpochodzeniazwie-
rzęcegoiniewielkimudziałemżywnościowysokimstopniuprzetworzeniaprze-
mysłowego.Głównymźródłemenergii(około65%)ibiałka(57%)byłyprodukty
zbożowe(żyto,pszenica)iziemniaki.Występująceniedoborypokarmowedoty-
czyłyprzedewszystkimniektórychwitamin(np.wit.CiD)orazskładników
mineralnych(np.żelaza).Przyczynątychniedoborówbyłam.in.sezonowość
podażyowocówiwarzyw,atakżeniewielkiespożyciemięsa.Wyżywienieludności
Polskiwtymokresiebyłowięcskromne,chociażzaspokajałonaogółpodsta-
wowepotrzebypokarmowe.
Gospodarkaplanowanacentralnie–prowadzonaażdokońcalatosiem-
dziesiątych,zapewniającataniążywnośćdziękidotowaniuzarównosferyproduk-
cji,jakisferykonsumpcji–przyczyniłasiędoosiągnięciaznaczniewyższego
poziomuwyżywienianiżwynikałotoztemparozwojugospodarczegokraju.
Wlatach1950–1988następowałystopniowoistotnezmianywskładzie(podaży)
spożywanejżywnościwprzeliczeniunarokiosobę;zmalałospożycieziemniaków
(z273do142kg,tj.oponad100kg)iprzetworówzbożowych(ze166do117kg,
awięco50kg),wzrosłonatomiastspożyciemięsa(z36kgwokresiemiędzywo-
jennymdo68kg)iinnychproduktówpochodzeniazwierzęcego(zwyjątkiem
mleka,któregospożycieutrzymywałosięnastałympoziomie–ponad200kgna
osobęirok,orazryb,którychpoziomspożyciabyłrównieżstały,aledośćniski–
około6–7kg).Womawianymokresieponaddwukrotniezwiększyłosięspożycie
cukruitłuszczuogółem,aoszacowanametodąbilansowąwartośćenergetyczna
dziennejracjipokarmowejprzeciętnegoPolakazwiększyłasięzokoło3200kcal
(w1950r.)do3600kcal(w1980r.).Ilośćspożywanegobiałkawzrosłaodpowied-
nioz85do97g(zezmniejszeniemudziałubiałkaroślinnegoz50do40g),ailość
tłuszczuogółemz75do131gnadzieńiosobę.Wszystkotospowodowało,że
poziomspożyciażywnościwPolscezacząłsięzbliżaćdopoziomuwyżywienialud-
nościkrajówrozwiniętych.Pociągnęłotozasobąwzrostczęstościwystępowania
choróbdietozależnych,takichjakotyłość,niedokrwiennachorobaserca,nadciś-
nienie,nowotworyprzewodupokarmowego,cukrzyca,osteoporoza,próchnica
zębów.
41
