Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Gawęcki(red.),
Ż
ywieniecz
ł
owieka.Podstawynaukio
Ż
ywieniu,Warszawa2010
ISBN978-83-01-16320-4,©byWNPWN2010
Jesttobardzorażącyobrazniesprawiedliwościświata,gdziezjednejstrony
niedożywienieigłód,powiązaneczęstozchorobamiinfekcyjnymi,złymstanem
środowiskaorazniskimpoziomemekonomicznymzbierająokrutneżniwośmier-
ci,azdrugiejstrony–nasilasięwystępowaniechoróbdietozależnychnatlenad-
miernegolubwadliwegospożycia:otyłości,choróbkrążenia,nadciśnienia,uda-
rówmózgu,cukrzycy,niektórychnowotworów(zwłaszczaprzewodupokarmo-
wego)orazschorzeńwątroby,nerekiukładukostnego(osteoporoza).
4.2.PROBLEMYŻYWIENIOWEPOLSKI
ProblemyżywieniowePolskisąwynikiemjejgeopolitycznegopołożenia,wielo-
wiekowejtradycjiihistorii,atakżerozwojugospodarczegoiwarunkówsocjoeko-
nomicznych.
EwolucjasposobużywieniasięPolaków
Wpierwszymokresieistnieniapaństwapolskiego(X–XIIIw.)sposóbodżywiania
sięludnościbyłzwiązanyzesposobemirozwojemprodukcjirolniczejorazzaso-
bamiwódilasów.Podstawowymźródłempożywieniabyładośćprymitywna
isezonowa(zewzględunaklimat)produkcjarolnicza,ograniczającasiędo
uprawyroślinzbożowych(jęczmień,owies,żyto,pszenica,tatarka,proso)oraz
niektórychwarzywiowoców(ogórki,marchew,rzepa,wiśnie,jabłkaitp.).Uzu-
pełniającąrolęodgrywałomyślistwoirybactwo,dostarczająceproduktówzwie-
rzęcych(zwierzynałownairyby).Spożywanorównież,chociażwniewielkichiloś-
ciach,dzikieowoceigrzyby.Jakoprzyprawystosowanosólkuchenną,czosnek,
chrzan.Bardzoważnąrolęspełniałteżmiódpszczeli.Powszechnymipodstawo-
wympokarmembyłypolewki(np.żur),bryje,kaszeorazplackizziarenzbóż.
Podczasuroczystościiprzyjęćpodawanodużeilościpieczonegomięsa(przeważ-
niedziczyzny)inapojów,główniepiwaimiodu.
WwiekachXIV–XVIInastąpiłrozwójprodukcjiroślinnejihodowlizwierząt
(trzodachlewna,owce,drób,bydło),atakżeniektórychgałęziprzetwórstwa
(młyny,browary,gorzelnie),copozwoliłourozmaicićposiłki.WtymczasiewPol-
scenarodzajżywieniazaczęłyoddziaływaćwpływyzagraniczne.Przyczyniłysię
dotegomieszanemałżeństwakrólów,arystokracjiimagnateriipolskiej,atakże
polityczneinaukowepodróżewieluPolaków.Dojadłospisuwprowadzonom.in.
ziemniaki,wzbogaciłsięasortymentwarzywiprzyprawkorzennych.Podobniejak
winnychkrajacheuropejskich,występowałyjednakznaczneróżnicemiędzy
odżywianiemsięwarstwuboższychizamożnych.
Dużeznaczeniewsposobieżywieniamiałyzaleceniareligijne,zwłaszcza
obowiązującewreligiirzymskokatolickiej(długotrwałeposty,dnipostne,specjal-
nepotrawyzokazjiuroczystościiświątkościelnych).
40
