Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
2.Chemiaogólna
Jednązciekawszychcechkryształówjestanizotropiawłaściwościfizycznych,tzn.ichza-
leżnośćodkierunkuwkrysztale.Naprzykładkryształypękająpodwpływemuderzenia
wzdłużokreślonychpłaszczyzn,równoległychdojednejześciankryształu.
2.3.1.Ciekłekryształy
Kryształysąstrukturamiuporządkowanymiwtrzechwymiarach,odpowiadających
długości,szerokościiwysokości.W1888rokuReinitzerodkryłciekłekryształy,wktó-
rychuporządkowanieprzestrzennewystępowałotylkowdwóch(strukturasmektyczna)
lubjednym(strukturanematyczna)wymiarze.Naprzykładesterdietylowykwasu4,4,-
azoksybenzoesowegowystępujewstaniesmektycznym,wktórymwdwóchwymiarach
mastrukturękrystalicznąwarstwową(płaską),awjednymwymiarzejestnieuporządko-
wany,czylizachowujesięjakciecz.Przyprzepływietakiejcieczywarstwykrystaliczne
płynąwkierunku„nieuporządkowanym”.Wfazienematycznejznajdująsięsubstancje
ostrukturzewłóknistej(jednowymiarowej),np.4,4,-azoksyanizol,4,4,-azoksyfenetollub
dibenzalbenzydyna.Znanesąrównieżciekłekryształy,wktórychcząsteczkiwposzcze-
gólnychpłaszczyznachulegająrotacjiwokółosiprostopadłejdopłaszczyzny(struktura
cholesteryczna).Ponieważzmianatemperaturypowodujerotacjępłaszczyzn,substan-
cjeobudowiecholesterycznejodbijająświatłooróżnejdługościfali(kolorze).Zmiana
zabarwieniaciekłychkryształówcholesterycznychwwynikuzmiantemperaturyznala-
złapraktycznezastosowaniewmedycynie(sporządzaniemaptemperaturowychciała).
Wkosmetycedekoracyjnejstosowanesąfarbytermotropowe,którychkolorzmienia
sięwzależnościodtemperaturyciała.Strukturyciekłokrystaliczne(smektyczne)wy-
stępująwskórze,wformiewodnolipidowegospoiwa(cementu)międzykomórkowego.
Preparatykosmetycznewformieciekłokrystalicznejwykazujądużąbiozgodnośćstruktu-
ralnązkomponentamichemicznymiskóry:łatwopenetrująnaskórekisąwbudowywane
wstrukturymiędzykomórkowe.Ponieważwodaznajdującasiępomiędzywarstwami
ciekłegokryształunieodparowuje,kosmetykiciekłokrystalicznewykazująwydłużony
wczasieefektnawilżania.Ułatwiająjednocześnietransportsubstancjiaktywnychwgłąb
skóry.
2.3.2.Polimorfizmialotropia
Stałesubstancjechemicznemogąwystępowaćwróżnychformachstrukturalnych
(krystalograficznych).NaprzykładwęglanwapniaCaCO3możekrystalizowaćwformie
rombowej,tworzącminerałaragonit,lubwformietrygonalnej,tworząckalcyt.Tawie-
lopostaciowośćkrystalicznatejsamejsubstancjichemicznejnosinazwępolimorfizmu.
Wodniesieniudopierwiastkówchemicznychwielopostaciowośćstrukturyokreśla
sięmianemalotropii.Znanyjestjedenprzypadekalotropiigazowej:tlenwystępuje
wpostaciatomowejO(nietrwałej),cząsteczkowejO2orazozonuO3.Liczneodmiany
alotropowetworzą:siarka(rombowa,jednoskośna,plastyczna,bezpostaciowa),fosfor
(czerwony,biały,fioletowy,czarny)orazwęgiel(grafit,diament,fulereny—rys.2.19).
