Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1141KLASYCZNETEORiEFiNANSÓW
Wzwiązkuztymteoriefinansówelementemogólnejteoriiekonomii.onetakże
częściąskładowąróżnychdoktrynspołecznych,religijnychorazfilozoficznych.
Rozwójteoriifinansówmadługąhistorię.Pierwszewzmiankidotycząceinstytucji
państwaifinansówpublicznychpochodzązokresustarożytnego(Egipt,Grecja,Cesar-
stwoRzymskie)11.Kolejnyrozwójteoriinastąpiłwokresieśredniowiecza.Wówczasrolę
państwaifinansówrozpatrywanozpunktuwidzeniamoralnego.Chodziłoosprawie-
dliwerozłożenieciężarówutrzymaniapaństwa.Dużąrolęwkształtowaniutychpoglą-
dówodegrałśw.TomaszzAkwinu(1225-1274).Twierdziłon,żeciężaryutrzymania
państwapowinnybyćponoszonezgodniezzasadąsprawiedliwejceny.Przyczymza
sprawiedliwącenęuważałekwiwalentnośćobciążeńiotrzymywanychkorzyści.Zkolei
J.M.G.Justi(1705-1771)twierdził,żewgospodarcedużąrolępowinnoodgrywaćpań-
stwo,wykorzystująctakienarzędzia,jaknp.podatki,cła.Reprezentowałonpoglądy
kameralistów,którzypierwsisformułowalizasadęjednorocznościbudżetupaństwa.
ZkoleiJ.B.Colbert(1619-1683)pełniłfunkcjędoradcydosprawfinansównadworze
królaFrancjiLudwikaXIV.Reprezentowałonnurtmerkantylistyczny.Merkantyliści
apologetyzowaligospodarkękrajową.Byliprzekonani,żenależychronićzapomocą
systemupodatkówiceł.Wskazywali,podstawowymźródłembogaceniasiępaństwa
jestrozwójrodzimejprodukcji.Merkantyliścipodzielaliobawy,żewwynikuwspółpracy
bogatszekrajemogąpodporządkowaćsobiegospodarkikrajówbiedniejszych.Wówczas
będączerpaćtzw.rentęsilniejszego,kosztemkrajubiedniejszegostojącegonaniższym
poziomierozwojuspołeczno-gospodarczego.Wokresiefizjokratyzmufunkcjonował
pogląd,jedynymźródłembogactwanarodówjestrolnictwo.Fizjokracitwierdzili,
żejedyniepracanaziemimacharakterprodukcyjny.Wefekcietakiegorozumowania
stworzylikoncepcjępodatkujedynego,nakładanegonawłaścicieliziemskich.Głównym
przedstawicielemtegonurtubyłF.Quesnay(1694-1774).Zwykształceniabyłlekarzem
iprawdopodobniedlategotwierdził,żewgospodarce,przezanalogiędoludzkiego
organizmu,panujenaturalnyporządekrzeczyinienależywniegoingerować.
1.4.2.Liberalneteoriefinansów
Teorialiberalnapowstałanabazieklasycznejekonomii.Powszechniezajejtwórcęuwa-
żasięA.Smitha(1723-1790).Liberaliścigłosili,żepodstawągospodarkijestwłasność
prywatna,którajestgwarantemrozwojuprzedsiębiorczości.Twierdzili,żenarynku
powinnadominowaćwolnakonkurencja,arolępaństwanależyograniczyćdotworzenia
warunkówdodziałaniaprawrynku.Wtymcelupaństwopowinnoświadczyćjedynie
usługiwzakresieedukacjiiobronyzewnętrznej,wymiarusprawiedliwości,ochrony
własnościprywatnejorazświadczyćrobotypubliczne.Znacznąrolęwkształtowaniu
11Ibidem,s.43.
31