Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZiAŁ11POJęCiEiFUNKCJEFiNANSÓW
doktrynyliberalnejodegraliJ.B.Say(1767-1832)iD.Ricardo(1772-1823).Według
Saya,jakpodajeS.Owsiak12,„Najlepszyplanfinansowypoleganatym,abywydawać
mało,anajlepszyzewszystkichpodatkówjestpodatekjaknajbardziejumiarkowany”.
Doktrynaliberalnaopierałasięnanastępującychzałożeniach:
•budżetpaństwajaknajmniejszyitrwalezrównoważony,
•systempodatkowypowinienzawieraćpodatkipośrednie,
•podatkiniskie,neutralneniepowodującezmianwpodzialedochodówukształto-
wanychwwynikudziałaniaprawrynkuiniehamująceaktywnościgospodarczej,
•podatkiniepowinnyograniczaćzdolnościdooszczędzania.
1.4.3.Ortodoksyjnateoriafinansów
Teoriaortodoksyjnajestpewnąodmianąliberalnegonurtuteoriifinansów.Domino-
waławXIXw.ażdokryzysulat1929-193313,ajejprzedstawicielembyłA.C.Pigou
(1877-1959).Doktrynaortodoksyjnagłosiła,żebudżetpaństwapowinienbyćjaknajniższy,
trwalezrównoważony.Twórcyortodoksyjnejteoriifinansówdopuszczaliwwyjątkowych
sytuacjachistnieniedeficytubudżetowego.Wsytuacjinierównowagibudżetowejzalecali
wtymceluzaciąganiepożyczek,którenależyprzeznaczyćnarozwój.Pożyczkitepowin-
nybyćzaciąganewramachoperacjidługoterminowych,abynieograniczaćwydatków
bieżących.A.C.Pigoudopuszczałmożliwośćinterwencjipaństwawprocesygospodar-
cze.Twierdził,żeponoszeniewydatkówpublicznychjestmożliwetylkowówczas,gdy
okażąsięoneconajmniejtakefektywnejakwydatkiwsektorzeprywatnym.Ortodoksi
niedopuszczaliinterweniowaniawgospodarkęzapomocąpodatków.Wskazywalina
neutralnośćpodatkówwodniesieniudogospodarkiidorozkładudochodówwspołe-
czeństwie.Twierdzili,żepodatkiniepowinnyhamowaćskłonnościdooszczędzania,
ponieważonesąmotoremrozwoju.Wobectego,żeskłonnośćdooszczędzaniajest
szczególniemałaupodatnikówoniskichdochodach,towłaśniepodatnicycipowinni
ponosićciężarypodatkowe.Natomiastprzedrestrykcyjnościąpolitykipodatkowejnależy
chronićpodatnikówbogatszych.Politykapodatkowapowinnabyćneutralnaistymulo-
waćoszczędności.Sposobemnarealizacjętejkoncepcjipowinnybyćpodatkipośrednie,
którewwiększymstopniuobciążająpodatnikówbiedniejszych.Ortodoksiswojepoglądy
sformułowaliwnastępującysposób14:
•równowagaekonomicznagospodarki,
•równośćmiędzyoszczędnościamiiinwestycjami,
12Ibidem,s.43.
13R.Domaszewicz,Finansekrajówkapitalistycznych,PWE,Warszawa1985.
14S.Owsiak,Finansepubliczne...,op.cit.,s.50.
32