Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
a)
b)
W.Hermana;tamowaniekrwo-
RycinyzksiążkiMaksymiliana
tokówztętnic:a)podpachowej,
b)udowej
Ryc.1.
DrużynyPodhalańskiezaczęłypowsta-
waćjesienią1912r.Stawiałysobiezacel
–pozadziałalnościąnarodową,kulturalną
ioświatową–ćwiczeniemłodzieżygóralskiej
wumiejętnościachprzydatnychwwojsku,
rozwijanietężyznyfizycznej.Wzorowanosię
naDrużynachBartoszowych.Organizowano
równieżkołakobiece.Wczerwcu1914r.or-
ganizacjępołączonozPDS.
WpolskimTowarzystwieGimnastycz-
nymnSokół”9w1913r.,naterenieAustro-
-Węgier,zrzeszonychbyłookoło30tys.
członków10,wWielkopolsceizaborzepru-
skim–ponad12tys.,awAmeryceokoło
20tys.osób11.Wdrugiejpołowie1912r.
władzenSokoła”zaakceptowałyutworzenie
odrębnychstruktur–StałychDrużynSoko-
lich,zwanychrównieżPolowymiDrużynami
Sokolimi,orazKobiecychDrużynPolowych,
któreszkoliłysięwudzielaniupierwszejpo-
mocymedycznej,opiecenadrannymiicho-
rymi12.Szkolenieprowadzililekarzenależący
doorganizacji.Praktykiodbywałysięwszpi-
talach.Kursytakieorganizowanowwielu
miastach.WsamymLwowieukończyłoje
ok.200kobiet.Opracowanorównieżwłasne
instrukcjeipodręcznikipierwszejpomocy
(MaksymilianW
.Herman,Oranachpostrza-
łowychipierwszymichopatrunku,Lwów1912;
HermanMojmir,Samarytaninwnagłychwy-
padkachprzedprzybyciemlekarza,Lwów1913;
MieczysławStaszewski–NaczelnyLekarz
nSokoła”–Pierwszapomocwnagłychwypad-
kach).Worganizacjiznaleźlisięlicznileka-
rze,którzyorganizowaliiszkolilipododdzia-
łymedyczne13.
Oceniającmilitarneprzygotowaniaorga-
nizacjipolskichwGalicji,możnastwierdzić,
żeprzezichszeregiprzewinęłosięprzed
1914r.około30tys.osób.Wewszystkich
podejmowanowysiłkimającenaceluutwo-
rzeniesłużbyzdrowia.Przeszkolonogrupy
mężczyznikobiet,którzymogliudzielać
pierwszej,doraźnejpomocy
.Zasobyfinanso-
Służbazdrowia
worganizacjach
paramilitarnych
iwwojsku
9W1867r.weLwowiezostałoutworzonePolskieTowarzystwoGimnastycznenSokół”.Jegocelembyłopropa-
gowaniehigieny
,ćwiczeńikulturyfizycznej.NaprzełomiewiekóworganizacjarozwinęłasięnacałąGalicję,
sięgnęładozaborupruskiego,doKrólestwaorazswojądziałalnościąobjęłapolskieośrodkiemigracyjnewEu-
ropie,atakżenakontynencieamerykańskim.
10XXSprawozdanieWydziałuZwiązkuPolskichGimnastycznychTowarzystwSokolichzarok1912/1913,Lwów1913,
s.31.
11J.Snopko,„Sokół”ijegopracawojskowaprzedIwojnąświatową,w:WojskoPolskie1914–1922,t.1,red.B.Polak,
Koszalin1986,s.22.
12W
.Potkański,Ruchnarodowo-niepodległościowywGalicjiprzed1914rokiem,Warszawa2002,s.180.
13NiedatowanydokumentnSokoła”wymienianastępująceosobynależącedosłużbyzdrowiatejorganizacji:
lekarze–JanStopczański,PiotrRozwadowski,HieronimSzantruczek,JerzyNadolski,StanisławGondek,
StanisławWojewski;studencimedycyny–JanBermański,TadeuszTalapka,TadeuszPawlas,TadeuszŁakociń-
ski,KazimierzPiotrowski,StefanNowakowski,LeszekNiewiadomski,JózefZieliński,BronisławStępowski,
WłodzimierzDobrowolski,EugeniuszChrzanowski,JanChudzicki,EdmundSuffczyński,WładysławMaza-
raki,LeopoldRudke,RudolfStrułyński[lubStrutyński–M.D.],StanisławMichalski,JanNiewola,Tomasz
Krzyski.Por.ArchiwumPaństwowewKrakowie(dalejAPK),NaczelnyKomitetNarodowy(NKN),Oddział
SanitarnyDepartamentuWojskowego(DW)NKN,t.375,k.155.
5
