Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Iwojnaświatowa
midobrzesłużylichorymiofiaromwojny
,
apóźniejrewolucjipaździernikowej.Mieli
poważnywkładwnaukęitworzenienowych
placóweknaukowychwRosji.WincentyTo-
maszewicz66wrazzWładysławemDzierżyń-
skim67w1916r.wJekaterynosławiu(obec-
nie
Dniepropietrowsk)
współorganizowali
uniwersytet.Polacypracującynarosyjskich
uniwersytetach,głównienaUkrainiewKi-
jowieiCharkowie,zarazpozakończeniu
wojnypowracalidoodrodzonejojczyzny
.
StarsiobejmowaliwIIRPważnestanowiska,
wtymuniwersyteckie68,wielumłodszych,
absolwentówostatnichprzedwojennychrocz-
ników,objęłoklinikijużpoIIwojnieświa-
towej.
KrótkoprzedzajęciemWarszawyprzez
Niemców
Uniwersytet
Warszawski
wraz
zWydziałemLekarskimzostałprzeniesiony
doRostowanadDonem.Wykładowcyistu-
dencimusieliosiedlićsiętamczasowo,na-
tomiastdlawiększościlekarzyzmuszonych
doopuszczeniaWarszawyiokolicnajatrak-
cyjniejszyokazałsięKijówzzamożną,pra-
wietrzydziestotysięcznąludnościąpolską.
Zmiejscowąpolskąorganizacjąlekarską
szczególniebliskiekontaktynawiązaliEuge-
niuszPiasecki69iWładysławSzumowski70.
WczasiewojnyodznaczyłsięWi-
toldEugeniuszOrłowski,współzałożyciel
(w1916r.)nPolskiegoMiesięcznikaLekar-
skiego”wKijowie.DziałałwKazaniuwfilii
KomitetuPomocyOfiaromWojny
,organizu-
jącwszechstronnąpomoc,takżemedyczną,
dlajeńcówiewakuowanychPolaków.Wcza-
sierewolucjizostałdyrektoremSzpitalaGu-
bernialnegoZiemstwaKazańskiego,nieza-
niedbującpomocyrodakom,m.in.pomagając
wrepatriacji.W1919r.wPermieorganizo-
wałwydziałlekarskipowstającegotamuni-
wersytetu;wtymsamymrokupowróciłdo
Polskiiobjąłkatedręchoróbwewnętrznych
naUniwersytecieJagiellońskim.
WpowstającychwRosjiformacjachpol-
skich:LegioniePuławskim(1914–1915),
IKorpusiegen.JózefaDowbor-Muśnickiego,
utworzonymw1917r.,orazjednostkachna
dalekimwschodziesłużbęsanitarnąorgani-
zowanonawzórrosyjski.Wpunktachbata-
lionowychipułkowychpomocymedycznej
udzielalifelczerzy
.Ciężkorannychodsyłano
doszpitalidywizyjnychrozlokowanychm.in.
wMohylowie,BobrujskuiŻłobinie.Naczel-
nymlekarzemKorpusubyłAleksanderBer-
natowicz71,naczelnymchirurgiemStanisław
Gurbski72.
NaterenieRosjiofiaromwojnyod
ostatnichdnisierpnia1914r.wszechstron-
nejpomocyudzielałoPolskieTowarzystwo
PomocyOfiaromWojny
.Realizujączapisy
statutu,udzielanozapomógpieniężnychro-
dzinomżołnierzy
,niesionopomocludności
poszkodowanejskutkiemdziałańwojennych,
urządzanoprzytułkiischroniskadladzieci,
atakżewspółdziałanozinnymiinstytucjami
wsprawachzatrudnianiaPolaków73.Zwią-
zekPolskichLekarzyiPrzyrodnikówwPio-
trogrodzieotworzył7września1914r.szpi-
taldlarannychpolskichżołnierzy
.Wwielu
miastachRosjipomocąPolakomzajmowały
sięlicznestowarzyszeniaisekcjelekarskie
(m.in.wCharkowie,Mińsku,Smoleńsku,Ki-
jowie).Otwieranoszpitale,organizowanopo-
moclekarskądlaszkółpolskich,internatów
20
66WczasieIwojnynaczelnylekarzszpitalaiwspółorganizatoruniwersytetuwJekaterynosławiu,chirurg,uczest-
nikPowstaniaWarszawskiego,współzałożycieliprofesorchirurgiiUniwersytetuŁódzkiego.W
.Tomaszewicz,
Zewspomnieńlekarza,Warszawa1965.
67Neurologipsychiatra,docentUniwersytetuwCharkowie,w1922r.powróciłdoPolski.Autorpierwszego
polskiegopodręcznikaneurologii.
68M.in.WładysławLineman,profesorpatologiiwKijowie,w1920r.przyjechałdoPolski,pracowałwLabora-
toriumInstytutuBadawczegoBroniChemicznej,WarszawskimInstytucieWeterynarii,śmierćuniemożliwiała
objęciezaofiarowanejmuKatedryPatologiiUJ;gen.BolesławSzarecki,dyplomihabilitacjawCharkowie,
przyjechałdoPolskiw1919r.,brałudziałwwojniepolsko-bolszewickiej,kampaniiwrześniowej,kampanii
włoskiejibitwiepodMonteCassino,powojnieNaczelnyChirurgWP–patronWojskowejAkademiiMedycz-
nejwŁodzi;ErnestMajdell,profesorfizjologiiuniwersytetuwKijowie,przyjechałdoPolskiw1920r.,profe-
sorfizjologiiwUSBiUJ;EdwardŻebrowski,wykładałwKijowie,prezesTowarzystwaInternistówPolskich,
profesorUW;AleksanderJanuszkiewicz,przyjechałdoPolskiw1919r.,profesorchoróbwewnętrznychUSB.
69ProfesorUniwersytetuPoznańskiego,organizatorStudiumWychowaniaFizycznegowPoznaniu.
70KierownikKatedryHistoriiiFilozofiiMedycynyUJ.
71Generał(radcastanu)wwojskurosyjskim,od25lipca1917r.wIKorpusiePolskimlekarznaczelny
,następnie
inspektorsanitarnyterytoriumzajętegoprzezwojskopolskie.L.Zembrzuski,BernatowiczAleksander,PSB,
t.1,s.462–463.
72WczasieIwojnyNaczelnyLekarzSzpitalaFrontowegonafronciekaukaskim.
73W
.Stefański,Mojewspomnienia,w:Pamiętnikilekarzy,Warszawa1968,s.39;R.Zabłotniak,PolskieTowarzystwo
PomocyOfiaromWojnywRosji(1914–1919),nArch.Hist.Med.”1981,t.44,z.3/4,s.345.
