Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PSYCHOLOGIAZŁA:SYTUACYJNEPRZEMIANYCHARAKTERU
28
Jakiemechanizmywpływająnaludzkiezachowania?Cowpływanaludzkiemyśli
idziałania?Cosprawia,żeczęśćznaswiedziemoralneipraweżycie,podczasgdyinni
złatwościąstaczająsiękuniemoralnościiwystępkom?Czyto,comyślimyonaturzeludz-
kiej,opierasięnazałożeniu,żewewnętrznedeterminantykierująnasnadobrąlubzłą
ścieżkę?Czyniejesttak,żezbytmałouwagipoświęcamyzewnętrznymczynnikomdeter-
minującymnaszemyśli,uczuciaidziałania?Dojakiegostopniajesteśmywytworamisy-
tuacji,chwili,zbiorowości?Iczyistniejetakiczyn,popełnionykiedyśprzezkogoś,do
któregozabsolutnąpewnościąnigdyniebylibyśmyzdolni?
Większośćznaskryjesięzaegocentrycznąskłonnościądotworzeniailuzjiwłasnejwy-
jątkowości.Tatarczaochronnadlasamegosiebiepozwalanamwierzyć,żekażdyznaswy-
padnieponadprzeciętnąwdowolnymteścieuczciwości.Zbytczęsto,spoglądającwgwiazdy
przezgrubypryzmatosobistejnietykalności,zapominamy,żepowinniśmyzwracaćtakże
uwagęnaśliskąścieżkępodnaszymistopami.Takąegocentrycznąstronniczośćczęściej
spotkaćmożnawspołeczeństwachpielęgnującychnastawienieindywidualistyczne,takich
jakeuroamerykańskiekręgikulturowe,arzadziejwspołeczeństwachzorientowanychko-
lektywistycznie,wtakichmiejscachjakAzja,AfrykaczyBliskiWschód
5
.
WtrakcienaszejpodróżypoprzezdobroizłopoproszęCięorefleksjęnadtrzema
zagadnieniami.Jakdobrzewrzeczywistościznaszsiebiesamego,swojemocneisłabe
strony?CzyTwojawiedzanatematsamegosiebiepochodzizprzegląduwłasnychzacho-
wańwtypowychsytuacjach,czyuwzględniatakżemomenty,gdyznalazłeśsięwcałkowicie
nowymotoczeniu,gdzieTwojestareprzyzwyczajeniazostałypoddanepróbie?Kontynu-
ując,jakdobrzewrzeczywistościznaszludzi,zktórymicodzienniesięstykasz:swojąro-
dzinę,przyjaciół,współpracowników,kochanka?Jednaztezstawianychwtejksiążce
głosi,żewiększośćznasznasamychsiebietylkozograniczonychdoświadczeńnabytych
wznajomychsytuacjach,określonychprzezzasady,prawa,przekonaniainaciski,które
naskrępują.Chodzimydoszkołyidopracy,jeździmynaurlop,bywamynaimprezach,
płacimyrachunkiipodatki–dzieńwdzieńirokwrok.Leczcosięstanie,gdyzostaniemy
poddanicałkowicienowyminieznanymbodźcom,przyktórychnaszeprzyzwyczajenia
okażąsięniewystarczające?Zaczynasznowąpracę,idziesznaswojąpierwsząrandkę
umówionąprzezprogramkomputerowy,wstępujeszdobractwa,zostajeszaresztowany,
zaciągaszsiędowojska,wstępujeszdosektylubzgłaszaszsięnaochotnikadoekspery-
mentu.DDawnyty”możeniefunkcjonowaćzgodniezoczekiwaniami,gdyzmieniąsię
zasadniczeregułygry.
Podczasnaszejpodróżychciałbym,abyśwczasie,gdybędziemypoznawaćróżnefor-
myzła,bezustankuzadawałsobiepytanie:DCzyjateż?”.Będziemybadaćludobójstwo
wRwandzie,masowesamobójstwaimorderstwaczłonkówDŚwiątyniLudu”wdżungli
Gujany,masakręwMyLaiwWietnamie,koszmarnazistowskichobozówkoncentracyj-
nych,torturyzadawaneprzezwojskoipolicjęcywilnąnacałymświecieorazwykorzysty-
wanieseksualneparafianprzezksiężykatolickich.Poszukamypowiązań,łączącychte
wydarzeniazeskandalicznymidefraudacjamidokonywanymiprzezkadręzarządzającą
korporacjiEnroniWorld-Com.Odkryjemywreszcie,wjakisposóbczęśćwspólnychwąt-
ków,pojawiającychsięwtychaktachzła,występujerównieżwniedawnoodkrytychprzy-
padkachdręczeniacywilnychwięźniówwWięzieniuAbuGhraibwIraku.Jeden
szczególnieznaczącywątekłączącyteokrucieństwapojawisięwzwiązkuzbadaniami
