Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HUMANIŚCI
13
żytnegosceptycyzmu;aledoktrynyichzbytbyłyobceduchowiśredniowiecza,abymo-
głysięwówczasprzyjąć;przyjęłysięnatomiastwepoceOdrodzenia.
OdnowionozaRenesansunastępującedoktryny:
1.PrzedewszystkimP
LATONA
.MiałonwyjątkowestanowiskowepoceOdrodze-
nia,byłjegosztandarowymfilozofem,zwłaszczaweWłoszechiwewcześniejszymokre-
sie.Stanowiskoswezawdzięczałzarównotreściswychpism,jakiartystycznejichfor-
mie.BodźcemdostudiówplatońskichbyłoprzybyciedoWłochbizantyjskich
uczonych,którzyprzywieźlizesobąkultPlatonai(w1423r.)rękopisydziełPlatona,nie
znanychZachodowi.WśródnichnajżywsządziałalnośćnaZachodzieroztoczyłGemi-
stosPlethon(1355–1450).JegowykładyoPlatonie,wygłoszoneokoło1440r.pod-
czaspobytuweFlorencji,dałypoczątekAkademiiPlatońskiej,któraod1459r.rozwija-
łasięprzypoparciuMedyceuszówiutworzyławażnyośrodekstudiówplatońskich.
UczniemPlethonabyłkardynałJanBessarion(1403–1472),patriarchakon-
stantynopolitański,jedenzeznakomitychdygnitarzykościelnychXVwieku,dyplomata
ihumanista,możnyprotektorstudiówplatońskich,którytestudiapobudziłswąsłynną
biblioteką,bogatąwrękopisygreckie,iktórysampiórembroniłnaukiPlatona.
NajwybitniejszązaśpostaciąwśródplatonistówXVw.byłMarsilioFicino
(1433–1499),kierownikAkademiiPlatońskiej,słynnytłumaczPlatonanałacinę,alenie
tylkotłumaczihumanista,leczfilozof-platończykorozległychhoryzontach,pokrewny
MikołajowiKuzańczykowi.WśrodowiskuAkademiiflorenckiejspędziłteżznaczną
częśćswegokrótkiegożyciaJanPicodellaMirandola(1463–1494),zrodu
udzielnychksiążątwłoskich,obdarzonyniezwykłymizdolnościamiiwielkąruchliwo-
ściąumysłu,eklektycznyplatończyk,wchłaniającyróżnorodnepoglądy,typowyprzed-
stawicielwłoskiegoOdrodzenia.
OdrodzeniePlatonabyłozarazemodrodzeniemPlotyna.Zpełnymtekstem
EnneadterazdopieroZachódsięzapoznał.TensamFicino,którytłumaczyłPlatona,prze-
łożyłrównieżPlotynaorazinnychpisarzyneoplatońskich,JamblichaiProklosa.
PlatończycyrenesansowipojmowaliPlatonawedletradycjineopla-
tońskiej.WielbiliPlatona,alemyślelikategoriamiPlotyna.Platonizmichbyłeklek-
tyczny.PlatonanietylkołączylizPlotynem,aleusiłowaliteżgodzićzArystotelesem.
Łączyligorównieżzmotywamimyśliwschodniej;pełenbizantyjskiejtradycjibyłpla-
tonizmBessariona;Picostudiowałkabałężydowską;Ficino,Picoiinnizachowaliteż
istotneskładnikizachodniej,scholastycznejteologii.TeneklektyzmbyłtypowydlaOd-
rodzenia;typowebyłorównież,iżówcześniplatończycybralizPlatonaszczególniejir-
racjonalneskładnikijegonauki,żechcieliwidziećwnimteozofaiokultystę.Naczel-
nemiejscedawaliPlatońskiejteoriimiłości,splatającjąwszakżezchrześcijańskąnauką
omiłościBoga.Zplatonizmemłączylipitagorejskiespekulacjematematyczne,któ-
reodpowiadałyokultystycznymzamiłowaniomOdrodzenia.
2.ZnajomośćpismA
RYSTOTELESA
,bardzojużrozległawwiekachśrednich,nie
powiększyłasięwdobieOdrodzenia.OdrodzeniezwracałosięnaogółprzeciwArysto-
